Πώς θα αντιμετωπίσετε τις μάχες και τα κλάματα πριν τον ύπνο, από τη στιγμή που τα παιδιά σκαρφίζονται χιλιάδες πράγματα προκειμένου να μην πάνε στο κρεβάτι τους!
Πώς θα αντιμετωπίσετε τις μάχες και τα κλάματα πριν τον ύπνο, από τη στιγμή που τα παιδιά σκαρφίζονται χιλιάδες πράγματα προκειμένου να μην πάνε στο κρεβάτι τους! Κάθε βράδυ στο σπίτι της Άννας και του Χρήστου ξεσπάει δακρύβρεχτη μάχη την ώρα που οι δυο τους προσπαθούν να πείσουν τον τρίχρονο γιο τους, Πάνο, πως έφτασε η ώρα του ύπνου. Το πήγαινε έλα της μαμάς από το καθιστικό στην παιδική κρεβατοκάμαρα μπορεί να κρατάει ώρες! «Μήνες τώρα», λέει η ίδια «προσπαθώ να πείσω τον γιο μου να ησυχάζει με το που κλείνω το φως στο δωμάτιό του. Τελευταία, ακολουθώντας τις συμβουλές μιας φίλης μου ψυχολόγου, ξεκίνησα μετά την πρώτη καληνύχτα να απομακρύνομαι σταδιακά από το κρεβάτι του μαζί με το καθισματάκι μου, μέχρι που σήμερα, στην τριακοστή πλέον καληνύχτα, έχω φτάσει σχεδόν κοντά στην πόρτα της εξόδου, έτοιμη να αποκοιμηθώ και η ίδια από την ταλαιπωρία».
Στις περισσότερες οικογένειες τα παιδιά δεν πέφτουν -όπως θα αγαλλίαζε τις μαμάδες τους-ξερά για ύπνο χωρίς να βγάζουν άχνα. Αντίθετα, σκαρφίζονται χιλιάδες πράγματα προκειμένου να μην πάνε στο κρεβάτι τους. Την ίδια ώρα, οι παιδίατροι υπογραμμίζουν πως η διάρκεια και η ποιότητα του ύπνου έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την υγεία τους. Για αυτό, η διαδικασία του ύπνου μπορεί να πει κανείς πως έχει γίνει σήμερα η «αχίλλειος πτέρνα» των μαμάδων στη σχέση τους με τα παιδιά. Το «λίγο ακόμα, μανούλα» ή το «μονάχα πέντε λεπτά ακόμα» είναι οι φράσεις που επαναλαμβανόμενες σε δακρύβρεχτες μάχες μπορεί να σε κάνουν να ξεχάσεις ακόμα και το όνομά σου. Κι όμως, ο πόλεμος και τα κλάματα πριν τον ύπνο μπορούν να αποφευχθούν με το σωστό χειρισμό αλλά και με υπομονή, επιμονή, αγάπη, κατανόηση και εφευρετικότητα. Με ένα πρόγραμμα, μάλιστα, που τηρείται αυστηρώς καθημερινά, μπορεί κάθε παιδί να υιοθετήσει τις καλές συνήθειες του ύπνου από τον πρώτο χρόνο της ζωής του.
Τι κρύβεται πίσω από τον? πόλεμο του ύπνου Υπάρχει έστω κι ένα παιδί που όταν του λες να πάει για ύπνο κάνει τούμπες από τη χαρά του; Που δεν επιστρατεύει κάθε είδους γαλιφιές για να πάρει έστω και μία παράταση πέντε λεπτών; Υπάρχει μαμά που δεν έχει γίνει κουρέλι, αντιστεκόμενη στις απανωτές ικεσίες: «Ένα ακόμα φιλάκι πριν σβήσεις το φως, μία ακόμα αγκαλίτσα πριν κοιμηθώ, δεν είμαι κουρασμένος, θέλω να παίξω, σε παρακαλώ, άφησέ με» με φινάλε το σπαραξικάρδιο και τελειωτικό χτύπημα: «Αν φύγεις από κοντά μου θα πει πως δεν με αγαπάς».
Σίγουρα, ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά δεν αφήνουν καμία ευκαιρία που να μην τη χρησιμοποιήσουν προκειμένου να μην πάνε για ύπνο την κανονισμένη ώρα. Σύμφωνα με αμερικάνικες μελέτες, ένα 50% - 70% των παιδιών προσχολικής ηλικίας αρνείται σε τακτική βάση να πάει για ύπνο την ώρα που πρέπει.
Η χειρότερη μάλιστα ηλικία είναι 2 - 4 ετών, όπου οι διαμάχες κορυφώνονται λόγω των τεράστιων αναπτυξιακών αλλαγών που συμβαίνουν στον παιδικό οργανισμό, αλλά και γιατί στην ηλικία αυτή τα παιδιά: ? Αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη δύναμή τους και ψάχνουν οποιαδήποτε ευκαιρία τους παρουσιαστεί για να τη χρησιμοποιήσουν. Προσπαθώντας να αποκτήσουν τον έλεγχο στη ζωή τους θα πουν και θα κάνουν τα πάντα για να καθυστερήσουν την άχαρη ώρα του ύπνου - ακόμα και αν δεν βλέπουν μπροστά τους από την κούραση. ? Αν έχουν πρόσφατα μετακομίσει σε κανονικό κρεβατάκι, απολαμβάνουν τη νεοαποκτειθήσα ελευθερία τους ανεβοκατεβαίνοντας διαρκώς -ακόμα και στις 3 τα ξημερώματα- χρησιμοποιώντας αστείες δικαιολογίες. ? Η φαντασία τους γιγαντώνεται και? αναλαμβάνει δράση, προκαλώντας φοβίες που δεν είχαν σε μικρότερη ηλικία. Ακόμα και όσα παιδάκια δεν φοβόντουσαν μέχρι τώρα το σκοτάδι, στην ηλικία αυτή το τρέμουν. ? Οι ανάγκες του ύπνου διαφοροποιούνται σε αυτή την ηλικία καθώς και το πρόγραμμά τους, αν και τα περισσότερα αρχίζουν να κόβουν το μεσημεριανό ύπνο, αναπτυξιακά ένα παιδάκι είναι έτοιμο να μείνει ξύπνιο όλη μέρα μετά τα 5 του χρόνια. Αυτό έχει ως συνέπεια από το απόγευμα να είναι υπερβολικά κουρασμένα και ευερέθιστα - γεγονός που δυσχεραίνει περισσότερο την κατάσταση.
Τα τεράστια οφέλη της ρουτίνας Από τη βρεφική ηλικία το παιδί σας θα είναι πολύ πιο ήρεμο όταν θα ξέρει τι πρόκειται να ακολουθήσει ? και όσο πιο ήρεμο είναι, τόσο πιο εύκολα θα πέσει για ύπνο στο κρεβατάκι του. Δημιουργήστε λοιπόν μια ρουτίνα όσο πιο γρήγορα μπορείτε, αφού από τις 8 εβδομάδες ζωής το βρέφος είναι έτοιμο να αποκτήσει ένα βασικό τελετουργικό, το οποίο όμως πρέπει να ακολουθείτε σχολαστικά. Πολύ γρήγορα το μωρό θα εκτιμήσει τη συνέπεια και την προβλεψιμότητα (εννοείται πως στις μικρές ηλικίες η ρουτίνα πριν τον ύπνο πρέπει να είναι σύντομη και απλή). Η ιεροτελεστία αυτή ξεκινάει λίγη ώρα μετά το βραδινό, ελαφρύ φαγητό, καθώς όπως έχει διαπιστωθεί, οι μικρές συνήθειες στη βραδινή ρουτίνα, που προηγείται του ύπνου, κάμπτουν συνήθως τις παιδικές αντιστάσεις. Στο διάστημα λοιπόν 7-9 το βράδυ, ώρα που τα παιδιά πρέπει να ετοιμάζονται για ύπνο, ξεκινήστε: Βούρτσισμα δοντιών, ζεστό χαλαρωτικό μπάνιο, καθαρές πιτζάμες, καληνύχτα στον μπαμπά, προσευχή, (αν το συνηθίζετε) παραμυθάκι με σιγανή φωνή. Να έχετε υπόψη σας πως η παρουσία της μαμάς βοηθάει τα παιδιά να κοιμηθούν, αλλά δεν πρέπει να δημιουργείται η εντύπωση πως θα είναι εκεί επ? αόριστον. Το σωστό είναι να τους διαβάσετε ένα ήρεμο, σύντομο παραμυθάκι, χωρίς μάγισσες, τέρατα και δράκους αλλά γεμάτο αισιοδοξία και θετικά μηνύματα. Οι βίαιες ιστορίες θα τους δημιουργήσουν ανασφάλεια και φοβίες. Μπορείτε επίσης να τα νανουρίσετε με ένα χαμηλόφωνο τραγουδάκι. Στη συνέχεια, κλείστε καλά τις ντουλάπες και αφήστε ένα μικρό πορτατίφ αναμμένο στο δωμάτιο ή μισάνοιχτη την πόρτα ώστε να σπάει το σκοτάδι από το φως του χολ. Αν διαμαρτυρηθούν την ώρα που ετοιμαζόσαστε να βγείτε από το δωμάτιο, εξηγείστε τους πως δεν είναι δυνατόν ούτε πρέπει να μείνετε εκεί για όλο το βράδυ. Υποσχεθείτε τους όμως πως θα βρισκόσαστε εκεί γύρω και θα περάσετε αργότερα για να δείτε αν κοιμούνται ή αν χρειάζονται κάτι.
Μυστικά επιτυχίας για το? πέρασμα στην αγκαλιά του Μορφέα Το βλέπετε ότι είναι ψόφιο από την κούραση, τρίβει νυσταγμένο τα ματάκια του, μουρμουρίζει διαρκώς χωρίς λόγο, στραβοπατάει, αλλού πατά και αλλού βρίσκεται. Παρ? όλα αυτά, αντιδρά σθεναρά στο άκουσμα και μόνο της προτροπής «πάμε για ύπνο». Εξάλλου, έχει τόσο πολλά να κάνει σε τόσο λίγο χρόνο? Πώς λοιπόν θα πείσετε το μικρό σας να επισκεφτεί επιτέλους το κρεβάτι του;
? Μάθετέ το να πηγαίνει για ύπνο μόνο του. Αν έχει συνηθίσει να κοιμάται μόνο όταν είστε κοντά του, να ξέρετε ότι έχετε ξεκινήσει μια πολύ κακή συνήθεια που θα σας ταλαιπωρεί χρόνια και μεγαλώνοντας θα είναι όλο και πιο δύσκολο να την κόψετε. Το παιδί σας πρέπει να μάθει από νωρίς να πηγαίνει μόνο του στο κρεβάτι αφού έχετε ήδη καθιερώσει μια πολύ συγκεκριμένη ρουτίνα ώστε να ξέρει με σαφήνεια τι να περιμένει. Μπορείτε να κάνετε μια συμφωνία, λέγοντάς του πως αν ξαπλώσει θα πάτε σε 5 λεπτά να το δείτε. Πρέπει να νιώθει πάντα ότι είναι ασφαλές και είστε κοντά του.
? Κόψτε τις διαπραγματεύσεις από νωρίς. Το μικρό παιδί είναι γνωστό πόσο καλά τα πάει με τις διαπραγματεύσεις, κάτι που γίνεται πολύ πιο έντονο όταν έρθει η ώρα του ύπνου. Σκεφτείτε μόνο πόσο ωραία περνάει μαζί σας και είναι φυσιολογικό να κάνει τα πάντα για να επεκτείνεί το χρόνο που είναι κοντά σας. Εσείς από την πλευρά σας μην υποκύψετε, παραμείνετε σταθερή στην ώρα που πρέπει.
? Δώστε του επιλογές. Για να το καλοπιάσετε και να κοιμηθεί με λιγότερες διαμαρτυρίες δώστε του μερικές επιλογές, όπως για παράδειγμα ποιες πιτζάμες θέλει να βάλει, ποιο παραμυθάκι προτιμά να ακούσει και πόσα φιλάκια θα σας δώσει για καληνύχτα. Στη συνέχεια βάλτε το να πει καληνύχτα στον μπαμπά, στο αγαπημένο του αρκουδάκι, στα στρατιωτάκια ή τις κούκλες του.
? Να είστε ήρεμη αλλά αποφασιστική. Ακόμα και αν παρακαλά, ουρλιάζει, κλαίει γοερά, εσείς εκεί: βράχος. Όσο κουρασμένη κι αν είστε, κάντε υπομονή. Αποφύγετε τη μάχη για τον ύπνο γιατί μακροπρόθεσμα έχει μόνο ηττημένους. Θα μιλήσετε ήρεμα αλλά αποφασιστικά. Αν πάλι υποχωρήσετε έστω και μία φορά στις απαιτήσεις του για «λίγο ακόμα τηλεόραση» ή «δέκα λεπτάκια μόνο» θα το ακούτε ξανά και ξανά. Αν πάλι σας κάνει σκηνές, αγνοήστε το και μην του δίνετε σημασία.
? Προσέξτε τι πίνει και τρώει πριν πέσει για ύπνο. Η μεγάλη ποσότητα, τα βαριά ή πικάντικα φαγητά δυσκολεύουν τον ύπνο μικρών και μεγάλων. Κάτι ακόμα που πρέπει να προσέχετε είναι να μην δίνετε στο παιδί σας γλυκά και ροφήματα με καφεΐνη τουλάχιστον 6 ώρες πριν κοιμηθεί. ? Προειδοποιήστε το πιο νωρίς.
Ο ύπνος είναι μια δυσάρεστη διακοπή στο πολύ ευχάριστο πρόγραμμα του παιδιού. Έτσι, για να μην το σταματήσετε απότομα από αυτό που κάνει προειδοποιήστε το λίγη ώρα πριν, λέγοντας «σε δέκα λεπτά είναι ώρα να πούμε καληνύχτα».
? Κάντε το δωμάτιό του ένα ευχάριστο μέρος. Πρέπει να είναι χώρος άνεσης, χαράς και χαλάρωσης, ένας χώρος μέσα στον οποίο το μικρό σας θέλει να περνά το χρόνο του. Δώστε, λοιπόν, μεγάλη σημασία στη σωστή θερμοκρασία και τα κατάλληλα σκεπάσματα. Ακόμα, πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να βάζετε το παιδί τιμωρία στο δωμάτιό του για να μην το συνδέσει με δυσάρεστες εμπειρίες. ? Όχι τηλεόραση και κομπιούτερ πριν τον ύπνο.
Πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι το παιδί που έχει τηλεόραση ή κομπιούτερ μέσα στο δωμάτιό του, έχει την τάση να κοιμάται λιγότερο από τα άλλα παιδιά.
? Κάθε πρωί θα πρέπει να βγάζει τις πιτζάμες. Έτσι θα συνειδητοποιήσει τη διαφορά της νύχτας με την ημέρα και οι πιτζαμούλες θα γίνουν σύμβολο του ύπνου.
? Μην κάνετε πολλή φασαρία. Σημαντικό ρόλο για να το πείσετε να πάει στο κρεβάτι, είναι να του έχετε εξασφαλίσει τις κατάλληλες συνθήκες για ένα εύκολο και ήρεμο ύπνο. Μην περιμένετε να κοιμηθεί αν την ίδια στιγμή η υπόλοιπη οικογένεια γλεντάει στο διπλανό δωμάτιο ή βλέπει τηλεόραση με τον ήχο στη διαπασών, καθώς θα θέλει να συμμετέχει στην παρέα που περνάει τόσο όμορφα, αντί να κοιμάται μόνο του σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.
? Επιτρέψτε τα φετίχ του. Τα περισσότερα παιδάκια συνηθίζουν να κοιμούνται πιπιλώντας το δάχτυλό τους ή την άκρη μιας συγκεκριμένης αγαπημένης τους κουβερτούλας, με την οποία δημιουργούν ισχυρό δεσμό. Πρόκειται για συνήθεια που χαρίζει στο παιδί αίσθημα ασφάλειας και προστασίας από τη μοναξιά, λες και έχει κοντά του τη μητέρα του. Σύμφωνα με τους παιδίατρους, η συνήθεια αυτού του «εργαλείου» του ύπνου δεν κάνει κακό στο παιδί, αντίθετα βοηθά στην ανεξαρτητοποίησή του.
? Αγκαλιά με το αρκουδάκι. Το πολύ μικρό παιδί εκλαμβάνει την απουσία της μαμάς από κοντά του το βράδυ, όταν πέφτει για ύπνο, σαν μια στιγμή μοναξιάς. Για να αντιμετωπίσει τον αποχωρισμό από τη μαμά και τον παραγκωνισμό που αισθάνεται, δώστε του να κρατάει αγκαλιά το αγαπημένο του παιχνίδι, είτε πρόκειται για ένα αρκουδάκι είτε για μια κούκλα που δεν αφήνει από τα χέρια του. Πολλές φορές μάλιστα βλέπουμε το παιδί να τακτοποιεί τα παιχνίδια δίπλα του με προσοχή, διαδικασία που μπορεί να προέρχεται από την ταύτιση με τη μητέρα του που φροντίζει να πηγαίνει για ύπνο όλη η οικογένεια.
? Καθησυχάστε τις φοβίες του. Τα περισσότερα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχουν έντονη φαντασία. Έτσι, όταν έρχεται η ώρα το παιδί να πάει στο δωμάτιό του για ύπνο, διαμαρτύρεται επιστρατεύοντας διαφόρους φόβους, άλλοτε ήπιους και άλλοτε ιδιαίτερα έντονους. Αυτοί οι φόβοι, που είναι τις πιο πολλές φορές παράλογοι, μπορούν να το οδηγήσουν, ειδικά αν είναι κουρασμένο ή αγχωμένο, ακόμα και σε εφιάλτες, πόσο μάλλον μετά τα δυόμισι χρόνια του, ηλικία που έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη φαντασία και που δεν ξεχωρίζει το όνειρο από την πραγματικότητα και το λογικό από το παράλογο. Τότε το ακούς να επιμένει, επηρεασμένο από τις σκιές που δημιουργούνται στο δωμάτιο, πως διαφόρων ειδών τέρατα, εξωγήινα πλάσματα, φαντάσματα στήνουν χορό στο δωμάτιο την ώρα που το αφήνετε μόνο για να κοιμηθεί. Ακούστε το προσεκτικά όταν θέλει να σας μιλήσει για τον τρόμο του και έπειτα, με υπομονή, καθησυχάστε το και κάντε το να νιώσει ασφάλεια και πως δεν κινδυνεύει από κανέναν. Κυρίως, μην υποτιμήσετε το φόβο του, σίγουρα θα πληγώσετε την αυτοπεποίθησή του αν πείτε «Δεν ντρέπεσαι, ολόκληρο παιδί, να φοβάσαι το σκοτάδι!». Αντίθετα, ελέγξτε μαζί του τις ντουλάπες, τα συρτάρια, το χώρο κάτω από το κρεβάτι και γενικά όποια γωνιά φαντάζει στα μάτια του σαν φωλιά κακών πλασμάτων. Βεβαιώστε το πως κανένας κακός δεν θα πλησιάσει το κρεβατάκι του. Φροντίστε, επίσης, να μην του διαβάζετε τρομακτικές ιστορίες, να μην το αφήνετε να βλέπει στην τηλεόραση βίαιες ταινίες αλλά και να μην χρησιμοποιείτε το φόβο του ως μέσον πειθαρχίας, όπως «Αν δεν μαζέψεις τα παιχνίδια σου θα σε δώσω στο φάντασμα που φοβάσαι τα βράδια».
Όχι στο κρεβάτι σας Το παιδί μπορεί να κοιμάται στην κρεβατοκάμαρα των γονιών του τους πρώτους οκτώ μήνες της ζωής του. Στη συνέχεια, όμως, πρέπει να μεταφέρεται σε δικό του δωμάτιο. Βέβαια, τα περισσότερα αρνούνται να κοιμηθούν στο κρεβάτι τους, προτιμώντας το κρεβάτι των γονιών τους.
Σε ό,τι αφορά σε μικρότερο παιδί, οι παιδίατροι επιμένουν: «Αν το παιδί φοβάται να κοιμηθεί μόνο του, δείξτε κατανόηση στο φόβο του χωρίς όμως να του δίνετε πάτημα για να το χρησιμοποιεί, προκειμένου να σας έχει συνέχεια δίπλα του. Για να το πείσετε να κοιμηθεί μόνο του, χαρίστε του ένα αρκουδάκι χρίζοντάς το ικανό φρουρό, που θα το προστατεύει όλο το βράδυ έτσι ώστε να μην πάθει κανένα κακό. Μην ξεχνάτε ποτέ πως το παιδί που μαθαίνει να κοιμάται μόνο του, κερδίζει πιο εύκολα την ανεξαρτητοποίησή του, μαθαίνοντας παράλληλα να συνδιαλέγεται με τους φόβους του».
Αιτίες διαταραχής του ύπνου Ένα παιδάκι δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί ή ο ύπνος του μπορεί να διαταραχθεί όταν: ? Βρίσκεται μακριά από το κρεβάτι του και το σπίτι του. ? Δεν έχει αγκαλιά το αγαπημένο του ζωάκι με το οποίο κοιμάται κάθε βράδυ. ? Έχει χαθεί η κουβερτούλα του που πιπιλάει την άκρη της για να κοιμηθεί. ? Είδε στην τηλεόραση ένα βίαιο θέαμα. ? Άκουσε τον μπαμπά και τη μαμά να μαλώνουν και ταράχθηκε. ? Γίνεται γλέντι στο διπλανό δωμάτιο με συγγενείς και οικογενειακούς φίλους. ? Απέκτησε αδερφάκι. ? Ο μπαμπάς επιστρέφει από τη δουλειά την ώρα που πάει για ύπνο και το ξεσηκώνει με παιχνίδια, προσπαθώντας να ξεπεράσει τις ενοχές του καθώς δεν το έχει δει από το πρωί. ? Όταν η μαμά είναι αγχώδης ή περνάει επιλόχεια κατάθλιψη, οπότε άθελά της μεταδίδει το άγχος στο παιδί της.
Πώς θα αντιμετωπίσετε τις μάχες και τα κλάματα πριν τον ύπνο, από τη στιγμή που τα παιδιά σκαρφίζονται χιλιάδες πράγματα προκειμένου να μην πάνε στο κρεβάτι τους! Κάθε βράδυ στο σπίτι της Άννας και του Χρήστου ξεσπάει δακρύβρεχτη μάχη την ώρα που οι δυο τους προσπαθούν να πείσουν τον τρίχρονο γιο τους, Πάνο, πως έφτασε η ώρα του ύπνου. Το πήγαινε έλα της μαμάς από το καθιστικό στην παιδική κρεβατοκάμαρα μπορεί να κρατάει ώρες! «Μήνες τώρα», λέει η ίδια «προσπαθώ να πείσω τον γιο μου να ησυχάζει με το που κλείνω το φως στο δωμάτιό του. Τελευταία, ακολουθώντας τις συμβουλές μιας φίλης μου ψυχολόγου, ξεκίνησα μετά την πρώτη καληνύχτα να απομακρύνομαι σταδιακά από το κρεβάτι του μαζί με το καθισματάκι μου, μέχρι που σήμερα, στην τριακοστή πλέον καληνύχτα, έχω φτάσει σχεδόν κοντά στην πόρτα της εξόδου, έτοιμη να αποκοιμηθώ και η ίδια από την ταλαιπωρία».
Στις περισσότερες οικογένειες τα παιδιά δεν πέφτουν -όπως θα αγαλλίαζε τις μαμάδες τους-ξερά για ύπνο χωρίς να βγάζουν άχνα. Αντίθετα, σκαρφίζονται χιλιάδες πράγματα προκειμένου να μην πάνε στο κρεβάτι τους. Την ίδια ώρα, οι παιδίατροι υπογραμμίζουν πως η διάρκεια και η ποιότητα του ύπνου έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την υγεία τους. Για αυτό, η διαδικασία του ύπνου μπορεί να πει κανείς πως έχει γίνει σήμερα η «αχίλλειος πτέρνα» των μαμάδων στη σχέση τους με τα παιδιά. Το «λίγο ακόμα, μανούλα» ή το «μονάχα πέντε λεπτά ακόμα» είναι οι φράσεις που επαναλαμβανόμενες σε δακρύβρεχτες μάχες μπορεί να σε κάνουν να ξεχάσεις ακόμα και το όνομά σου. Κι όμως, ο πόλεμος και τα κλάματα πριν τον ύπνο μπορούν να αποφευχθούν με το σωστό χειρισμό αλλά και με υπομονή, επιμονή, αγάπη, κατανόηση και εφευρετικότητα. Με ένα πρόγραμμα, μάλιστα, που τηρείται αυστηρώς καθημερινά, μπορεί κάθε παιδί να υιοθετήσει τις καλές συνήθειες του ύπνου από τον πρώτο χρόνο της ζωής του.
Τι κρύβεται πίσω από τον? πόλεμο του ύπνου Υπάρχει έστω κι ένα παιδί που όταν του λες να πάει για ύπνο κάνει τούμπες από τη χαρά του; Που δεν επιστρατεύει κάθε είδους γαλιφιές για να πάρει έστω και μία παράταση πέντε λεπτών; Υπάρχει μαμά που δεν έχει γίνει κουρέλι, αντιστεκόμενη στις απανωτές ικεσίες: «Ένα ακόμα φιλάκι πριν σβήσεις το φως, μία ακόμα αγκαλίτσα πριν κοιμηθώ, δεν είμαι κουρασμένος, θέλω να παίξω, σε παρακαλώ, άφησέ με» με φινάλε το σπαραξικάρδιο και τελειωτικό χτύπημα: «Αν φύγεις από κοντά μου θα πει πως δεν με αγαπάς».
Σίγουρα, ακόμα και τα πολύ μικρά παιδιά δεν αφήνουν καμία ευκαιρία που να μην τη χρησιμοποιήσουν προκειμένου να μην πάνε για ύπνο την κανονισμένη ώρα. Σύμφωνα με αμερικάνικες μελέτες, ένα 50% - 70% των παιδιών προσχολικής ηλικίας αρνείται σε τακτική βάση να πάει για ύπνο την ώρα που πρέπει.
Η χειρότερη μάλιστα ηλικία είναι 2 - 4 ετών, όπου οι διαμάχες κορυφώνονται λόγω των τεράστιων αναπτυξιακών αλλαγών που συμβαίνουν στον παιδικό οργανισμό, αλλά και γιατί στην ηλικία αυτή τα παιδιά: ? Αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη δύναμή τους και ψάχνουν οποιαδήποτε ευκαιρία τους παρουσιαστεί για να τη χρησιμοποιήσουν. Προσπαθώντας να αποκτήσουν τον έλεγχο στη ζωή τους θα πουν και θα κάνουν τα πάντα για να καθυστερήσουν την άχαρη ώρα του ύπνου - ακόμα και αν δεν βλέπουν μπροστά τους από την κούραση. ? Αν έχουν πρόσφατα μετακομίσει σε κανονικό κρεβατάκι, απολαμβάνουν τη νεοαποκτειθήσα ελευθερία τους ανεβοκατεβαίνοντας διαρκώς -ακόμα και στις 3 τα ξημερώματα- χρησιμοποιώντας αστείες δικαιολογίες. ? Η φαντασία τους γιγαντώνεται και? αναλαμβάνει δράση, προκαλώντας φοβίες που δεν είχαν σε μικρότερη ηλικία. Ακόμα και όσα παιδάκια δεν φοβόντουσαν μέχρι τώρα το σκοτάδι, στην ηλικία αυτή το τρέμουν. ? Οι ανάγκες του ύπνου διαφοροποιούνται σε αυτή την ηλικία καθώς και το πρόγραμμά τους, αν και τα περισσότερα αρχίζουν να κόβουν το μεσημεριανό ύπνο, αναπτυξιακά ένα παιδάκι είναι έτοιμο να μείνει ξύπνιο όλη μέρα μετά τα 5 του χρόνια. Αυτό έχει ως συνέπεια από το απόγευμα να είναι υπερβολικά κουρασμένα και ευερέθιστα - γεγονός που δυσχεραίνει περισσότερο την κατάσταση.
Τα τεράστια οφέλη της ρουτίνας Από τη βρεφική ηλικία το παιδί σας θα είναι πολύ πιο ήρεμο όταν θα ξέρει τι πρόκειται να ακολουθήσει ? και όσο πιο ήρεμο είναι, τόσο πιο εύκολα θα πέσει για ύπνο στο κρεβατάκι του. Δημιουργήστε λοιπόν μια ρουτίνα όσο πιο γρήγορα μπορείτε, αφού από τις 8 εβδομάδες ζωής το βρέφος είναι έτοιμο να αποκτήσει ένα βασικό τελετουργικό, το οποίο όμως πρέπει να ακολουθείτε σχολαστικά. Πολύ γρήγορα το μωρό θα εκτιμήσει τη συνέπεια και την προβλεψιμότητα (εννοείται πως στις μικρές ηλικίες η ρουτίνα πριν τον ύπνο πρέπει να είναι σύντομη και απλή). Η ιεροτελεστία αυτή ξεκινάει λίγη ώρα μετά το βραδινό, ελαφρύ φαγητό, καθώς όπως έχει διαπιστωθεί, οι μικρές συνήθειες στη βραδινή ρουτίνα, που προηγείται του ύπνου, κάμπτουν συνήθως τις παιδικές αντιστάσεις. Στο διάστημα λοιπόν 7-9 το βράδυ, ώρα που τα παιδιά πρέπει να ετοιμάζονται για ύπνο, ξεκινήστε: Βούρτσισμα δοντιών, ζεστό χαλαρωτικό μπάνιο, καθαρές πιτζάμες, καληνύχτα στον μπαμπά, προσευχή, (αν το συνηθίζετε) παραμυθάκι με σιγανή φωνή. Να έχετε υπόψη σας πως η παρουσία της μαμάς βοηθάει τα παιδιά να κοιμηθούν, αλλά δεν πρέπει να δημιουργείται η εντύπωση πως θα είναι εκεί επ? αόριστον. Το σωστό είναι να τους διαβάσετε ένα ήρεμο, σύντομο παραμυθάκι, χωρίς μάγισσες, τέρατα και δράκους αλλά γεμάτο αισιοδοξία και θετικά μηνύματα. Οι βίαιες ιστορίες θα τους δημιουργήσουν ανασφάλεια και φοβίες. Μπορείτε επίσης να τα νανουρίσετε με ένα χαμηλόφωνο τραγουδάκι. Στη συνέχεια, κλείστε καλά τις ντουλάπες και αφήστε ένα μικρό πορτατίφ αναμμένο στο δωμάτιο ή μισάνοιχτη την πόρτα ώστε να σπάει το σκοτάδι από το φως του χολ. Αν διαμαρτυρηθούν την ώρα που ετοιμαζόσαστε να βγείτε από το δωμάτιο, εξηγείστε τους πως δεν είναι δυνατόν ούτε πρέπει να μείνετε εκεί για όλο το βράδυ. Υποσχεθείτε τους όμως πως θα βρισκόσαστε εκεί γύρω και θα περάσετε αργότερα για να δείτε αν κοιμούνται ή αν χρειάζονται κάτι.
Μυστικά επιτυχίας για το? πέρασμα στην αγκαλιά του Μορφέα Το βλέπετε ότι είναι ψόφιο από την κούραση, τρίβει νυσταγμένο τα ματάκια του, μουρμουρίζει διαρκώς χωρίς λόγο, στραβοπατάει, αλλού πατά και αλλού βρίσκεται. Παρ? όλα αυτά, αντιδρά σθεναρά στο άκουσμα και μόνο της προτροπής «πάμε για ύπνο». Εξάλλου, έχει τόσο πολλά να κάνει σε τόσο λίγο χρόνο? Πώς λοιπόν θα πείσετε το μικρό σας να επισκεφτεί επιτέλους το κρεβάτι του;
? Μάθετέ το να πηγαίνει για ύπνο μόνο του. Αν έχει συνηθίσει να κοιμάται μόνο όταν είστε κοντά του, να ξέρετε ότι έχετε ξεκινήσει μια πολύ κακή συνήθεια που θα σας ταλαιπωρεί χρόνια και μεγαλώνοντας θα είναι όλο και πιο δύσκολο να την κόψετε. Το παιδί σας πρέπει να μάθει από νωρίς να πηγαίνει μόνο του στο κρεβάτι αφού έχετε ήδη καθιερώσει μια πολύ συγκεκριμένη ρουτίνα ώστε να ξέρει με σαφήνεια τι να περιμένει. Μπορείτε να κάνετε μια συμφωνία, λέγοντάς του πως αν ξαπλώσει θα πάτε σε 5 λεπτά να το δείτε. Πρέπει να νιώθει πάντα ότι είναι ασφαλές και είστε κοντά του.
? Κόψτε τις διαπραγματεύσεις από νωρίς. Το μικρό παιδί είναι γνωστό πόσο καλά τα πάει με τις διαπραγματεύσεις, κάτι που γίνεται πολύ πιο έντονο όταν έρθει η ώρα του ύπνου. Σκεφτείτε μόνο πόσο ωραία περνάει μαζί σας και είναι φυσιολογικό να κάνει τα πάντα για να επεκτείνεί το χρόνο που είναι κοντά σας. Εσείς από την πλευρά σας μην υποκύψετε, παραμείνετε σταθερή στην ώρα που πρέπει.
? Δώστε του επιλογές. Για να το καλοπιάσετε και να κοιμηθεί με λιγότερες διαμαρτυρίες δώστε του μερικές επιλογές, όπως για παράδειγμα ποιες πιτζάμες θέλει να βάλει, ποιο παραμυθάκι προτιμά να ακούσει και πόσα φιλάκια θα σας δώσει για καληνύχτα. Στη συνέχεια βάλτε το να πει καληνύχτα στον μπαμπά, στο αγαπημένο του αρκουδάκι, στα στρατιωτάκια ή τις κούκλες του.
? Να είστε ήρεμη αλλά αποφασιστική. Ακόμα και αν παρακαλά, ουρλιάζει, κλαίει γοερά, εσείς εκεί: βράχος. Όσο κουρασμένη κι αν είστε, κάντε υπομονή. Αποφύγετε τη μάχη για τον ύπνο γιατί μακροπρόθεσμα έχει μόνο ηττημένους. Θα μιλήσετε ήρεμα αλλά αποφασιστικά. Αν πάλι υποχωρήσετε έστω και μία φορά στις απαιτήσεις του για «λίγο ακόμα τηλεόραση» ή «δέκα λεπτάκια μόνο» θα το ακούτε ξανά και ξανά. Αν πάλι σας κάνει σκηνές, αγνοήστε το και μην του δίνετε σημασία.
? Προσέξτε τι πίνει και τρώει πριν πέσει για ύπνο. Η μεγάλη ποσότητα, τα βαριά ή πικάντικα φαγητά δυσκολεύουν τον ύπνο μικρών και μεγάλων. Κάτι ακόμα που πρέπει να προσέχετε είναι να μην δίνετε στο παιδί σας γλυκά και ροφήματα με καφεΐνη τουλάχιστον 6 ώρες πριν κοιμηθεί. ? Προειδοποιήστε το πιο νωρίς.
Ο ύπνος είναι μια δυσάρεστη διακοπή στο πολύ ευχάριστο πρόγραμμα του παιδιού. Έτσι, για να μην το σταματήσετε απότομα από αυτό που κάνει προειδοποιήστε το λίγη ώρα πριν, λέγοντας «σε δέκα λεπτά είναι ώρα να πούμε καληνύχτα».
? Κάντε το δωμάτιό του ένα ευχάριστο μέρος. Πρέπει να είναι χώρος άνεσης, χαράς και χαλάρωσης, ένας χώρος μέσα στον οποίο το μικρό σας θέλει να περνά το χρόνο του. Δώστε, λοιπόν, μεγάλη σημασία στη σωστή θερμοκρασία και τα κατάλληλα σκεπάσματα. Ακόμα, πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να βάζετε το παιδί τιμωρία στο δωμάτιό του για να μην το συνδέσει με δυσάρεστες εμπειρίες. ? Όχι τηλεόραση και κομπιούτερ πριν τον ύπνο.
Πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι το παιδί που έχει τηλεόραση ή κομπιούτερ μέσα στο δωμάτιό του, έχει την τάση να κοιμάται λιγότερο από τα άλλα παιδιά.
? Κάθε πρωί θα πρέπει να βγάζει τις πιτζάμες. Έτσι θα συνειδητοποιήσει τη διαφορά της νύχτας με την ημέρα και οι πιτζαμούλες θα γίνουν σύμβολο του ύπνου.
? Μην κάνετε πολλή φασαρία. Σημαντικό ρόλο για να το πείσετε να πάει στο κρεβάτι, είναι να του έχετε εξασφαλίσει τις κατάλληλες συνθήκες για ένα εύκολο και ήρεμο ύπνο. Μην περιμένετε να κοιμηθεί αν την ίδια στιγμή η υπόλοιπη οικογένεια γλεντάει στο διπλανό δωμάτιο ή βλέπει τηλεόραση με τον ήχο στη διαπασών, καθώς θα θέλει να συμμετέχει στην παρέα που περνάει τόσο όμορφα, αντί να κοιμάται μόνο του σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.
? Επιτρέψτε τα φετίχ του. Τα περισσότερα παιδάκια συνηθίζουν να κοιμούνται πιπιλώντας το δάχτυλό τους ή την άκρη μιας συγκεκριμένης αγαπημένης τους κουβερτούλας, με την οποία δημιουργούν ισχυρό δεσμό. Πρόκειται για συνήθεια που χαρίζει στο παιδί αίσθημα ασφάλειας και προστασίας από τη μοναξιά, λες και έχει κοντά του τη μητέρα του. Σύμφωνα με τους παιδίατρους, η συνήθεια αυτού του «εργαλείου» του ύπνου δεν κάνει κακό στο παιδί, αντίθετα βοηθά στην ανεξαρτητοποίησή του.
? Αγκαλιά με το αρκουδάκι. Το πολύ μικρό παιδί εκλαμβάνει την απουσία της μαμάς από κοντά του το βράδυ, όταν πέφτει για ύπνο, σαν μια στιγμή μοναξιάς. Για να αντιμετωπίσει τον αποχωρισμό από τη μαμά και τον παραγκωνισμό που αισθάνεται, δώστε του να κρατάει αγκαλιά το αγαπημένο του παιχνίδι, είτε πρόκειται για ένα αρκουδάκι είτε για μια κούκλα που δεν αφήνει από τα χέρια του. Πολλές φορές μάλιστα βλέπουμε το παιδί να τακτοποιεί τα παιχνίδια δίπλα του με προσοχή, διαδικασία που μπορεί να προέρχεται από την ταύτιση με τη μητέρα του που φροντίζει να πηγαίνει για ύπνο όλη η οικογένεια.
? Καθησυχάστε τις φοβίες του. Τα περισσότερα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχουν έντονη φαντασία. Έτσι, όταν έρχεται η ώρα το παιδί να πάει στο δωμάτιό του για ύπνο, διαμαρτύρεται επιστρατεύοντας διαφόρους φόβους, άλλοτε ήπιους και άλλοτε ιδιαίτερα έντονους. Αυτοί οι φόβοι, που είναι τις πιο πολλές φορές παράλογοι, μπορούν να το οδηγήσουν, ειδικά αν είναι κουρασμένο ή αγχωμένο, ακόμα και σε εφιάλτες, πόσο μάλλον μετά τα δυόμισι χρόνια του, ηλικία που έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη φαντασία και που δεν ξεχωρίζει το όνειρο από την πραγματικότητα και το λογικό από το παράλογο. Τότε το ακούς να επιμένει, επηρεασμένο από τις σκιές που δημιουργούνται στο δωμάτιο, πως διαφόρων ειδών τέρατα, εξωγήινα πλάσματα, φαντάσματα στήνουν χορό στο δωμάτιο την ώρα που το αφήνετε μόνο για να κοιμηθεί. Ακούστε το προσεκτικά όταν θέλει να σας μιλήσει για τον τρόμο του και έπειτα, με υπομονή, καθησυχάστε το και κάντε το να νιώσει ασφάλεια και πως δεν κινδυνεύει από κανέναν. Κυρίως, μην υποτιμήσετε το φόβο του, σίγουρα θα πληγώσετε την αυτοπεποίθησή του αν πείτε «Δεν ντρέπεσαι, ολόκληρο παιδί, να φοβάσαι το σκοτάδι!». Αντίθετα, ελέγξτε μαζί του τις ντουλάπες, τα συρτάρια, το χώρο κάτω από το κρεβάτι και γενικά όποια γωνιά φαντάζει στα μάτια του σαν φωλιά κακών πλασμάτων. Βεβαιώστε το πως κανένας κακός δεν θα πλησιάσει το κρεβατάκι του. Φροντίστε, επίσης, να μην του διαβάζετε τρομακτικές ιστορίες, να μην το αφήνετε να βλέπει στην τηλεόραση βίαιες ταινίες αλλά και να μην χρησιμοποιείτε το φόβο του ως μέσον πειθαρχίας, όπως «Αν δεν μαζέψεις τα παιχνίδια σου θα σε δώσω στο φάντασμα που φοβάσαι τα βράδια».
Όχι στο κρεβάτι σας Το παιδί μπορεί να κοιμάται στην κρεβατοκάμαρα των γονιών του τους πρώτους οκτώ μήνες της ζωής του. Στη συνέχεια, όμως, πρέπει να μεταφέρεται σε δικό του δωμάτιο. Βέβαια, τα περισσότερα αρνούνται να κοιμηθούν στο κρεβάτι τους, προτιμώντας το κρεβάτι των γονιών τους.
Σε ό,τι αφορά σε μικρότερο παιδί, οι παιδίατροι επιμένουν: «Αν το παιδί φοβάται να κοιμηθεί μόνο του, δείξτε κατανόηση στο φόβο του χωρίς όμως να του δίνετε πάτημα για να το χρησιμοποιεί, προκειμένου να σας έχει συνέχεια δίπλα του. Για να το πείσετε να κοιμηθεί μόνο του, χαρίστε του ένα αρκουδάκι χρίζοντάς το ικανό φρουρό, που θα το προστατεύει όλο το βράδυ έτσι ώστε να μην πάθει κανένα κακό. Μην ξεχνάτε ποτέ πως το παιδί που μαθαίνει να κοιμάται μόνο του, κερδίζει πιο εύκολα την ανεξαρτητοποίησή του, μαθαίνοντας παράλληλα να συνδιαλέγεται με τους φόβους του».
Αιτίες διαταραχής του ύπνου Ένα παιδάκι δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί ή ο ύπνος του μπορεί να διαταραχθεί όταν: ? Βρίσκεται μακριά από το κρεβάτι του και το σπίτι του. ? Δεν έχει αγκαλιά το αγαπημένο του ζωάκι με το οποίο κοιμάται κάθε βράδυ. ? Έχει χαθεί η κουβερτούλα του που πιπιλάει την άκρη της για να κοιμηθεί. ? Είδε στην τηλεόραση ένα βίαιο θέαμα. ? Άκουσε τον μπαμπά και τη μαμά να μαλώνουν και ταράχθηκε. ? Γίνεται γλέντι στο διπλανό δωμάτιο με συγγενείς και οικογενειακούς φίλους. ? Απέκτησε αδερφάκι. ? Ο μπαμπάς επιστρέφει από τη δουλειά την ώρα που πάει για ύπνο και το ξεσηκώνει με παιχνίδια, προσπαθώντας να ξεπεράσει τις ενοχές του καθώς δεν το έχει δει από το πρωί. ? Όταν η μαμά είναι αγχώδης ή περνάει επιλόχεια κατάθλιψη, οπότε άθελά της μεταδίδει το άγχος στο παιδί της.
