Με θυμωμένα μουτράκια και πείσματα που στάζουν μέλι, το παιδί μας μας τιμωρεί κάθε φορά? που δεν το αγαπάμε μέχρι τον ουρανό.
Με θυμωμένα μουτράκια και πείσματα που στάζουν μέλι, το παιδί μας μας τιμωρεί κάθε φορά? που δεν το αγαπάμε μέχρι τον ουρανό.
Όχι, απέναντί μας δεν έχουμε το αγγελούδι μας. Έχουμε το θυμό και την αντίδραση προσωποποιημένα σε μια τόσο γλυκιά εκδοχή!.. Αλλά ένα λεπτό. Μήπως χάσαμε κάτι; Κάτι πρέπει να έγινε και το μικρό μας κλείνεται στο δωμάτιό του έχοντας προηγουμένως δηλώσει βαρύγδουπα «Θέλω να μείνω μόνος!». Όσο και να τρελαινόμαστε από επιθυμία εκείνη την ώρα να σφίξουμε στην αγκαλιά μας και να γεμίσουμε φιλιά το μια σταλιά ανθρωπάκι, που μας κάνει μουτράκια, καλύτερα να μην το επιχειρήσουμε? Είναι προφανές πως το «μια σταλιά ανθρωπάκι» μας ενοχλήθηκε από κάποια συμπεριφορά μας και μας τιμωρεί τώρα με το δικό του τρόπο. Η αλήθεια είναι πως πολλά μπορούν να θίξουν και να τσατίσουν ένα παιδί -μόλις- 3 ετών!
Βρήκες επιτέλους το δρόμο;
Μπαίνουμε στο σπίτι ύστερα από ένα δωδεκάωρο σχεδόν στο γραφείο και η τρισχαριτωμένη κορούλα μας έχει σηκώσει τοίχο. Όσο εκείνη προσποιείται πως δεν υπάρχουμε, στη μύτη μας έρχεται μυρωδιά από μπαρούτι?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Η απόλυτη αδιαφορία, που επίσης με απόλυτη επιτυχία μας δείχνει το παιδάκι μας, είναι ένας τρόπος να μας δείξει πόσο έχει τσατιστεί που αργήσαμε. Και η βαθύτερη αιτία της τσατίλας δεν είναι άλλη από το ότι του λείπουμε. Όσο δεν δουλεύαμε μας είχε όλη δικιά του? παίζαμε, πηγαίναμε βόλτες, διαβάζαμε μαζί, τρώγαμε μαζί, κοιμόμασταν μαζί. Τώρα λοιπόν που βρήκαμε δουλειά, αναγκαζόμαστε να είμαστε εκτός σπιτιού πολλές ώρες, με αποτέλεσμα το μικρό μας να νομίζει πως μας μοιράζεται, κάτι που δεν το αφήνει να περάσει έτσι: Όπως εκείνο μας στερείται, θα το στερηθούμε και εμείς.
Μεταξύ μας? Είναι πολύ σκληρό για ένα παιδί που μεγάλωνε με τη μαμά του, ξαφνικά να λείπει και τη θέση της να παίρνει ένας άλλος άνθρωπος, ακόμα και η λατρεμένη του γιαγιά. Αισθάνεται πως το απορρίπτει, πως προτιμά κάποια «δουλειά» πιο πολύ από εκείνο και η αδιαφορία, που πάει συνήθως πακέτο με την προσκόλληση στον μπαμπά, είναι δείγμα της πληγωμένης του προσωπικότητας. Τι κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις; Αφού του ξεκαθαρίσουμε πως το αγαπάμε όσο τίποτα, του εξηγούμε πρώτον, πως και εμείς και ο μπαμπάς πρέπει να δουλεύουμε γιατί έτσι θα έχουμε πάντα χρήματα για όσα χρειαζόμαστε -φαγητό, παιχνίδια κ.λπ.- και δεύτερον, όταν είμαστε σπίτι, του αφιερώνουμε το χρόνο μας.
Πότε θα ξεφορτωθούμε το μωρό;
Εμείς του λέμε να κάνει ησυχία γιατί κοιμάται η αδερφή του και εκείνο υψώνει ακόμα πιο πολύ τη φωνή του και χτυπά ακόμα πιο δυνατά τα παιχνίδια στο πάτωμα. Από την ημέρα που ήρθαμε σπίτι με το νεογέννητο, φέρεται αντιδραστικά και κάνει επίτηδες το αντίθετο από αυτό που του λέμε.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Το γλυκό και καλόβολο παιδάκι μας εδώ και λίγο καιρό έχει μετατραπεί σε έναν μικρό επαναστάτη με αιτία: το ενδιαφέρον που δείχνουμε στο αδερφάκι του. Εκεί που όλα τα φώτα της προσοχής μας ήταν πάνω του, ξαφνικά οι προβολείς μας προτιμούν ένα μωρό που ούτε καν μιλάει, ούτε καν περπατάει. Αντιθέτως, είναι κλαψιάρικο και απίστευτα εκνευριστικό. Κι όμως εμείς είμαστε συνέχεια από πάνω του? Πού είναι η μαμά που ήξερε; Εκείνη που ήταν πάντα διαθέσιμη για εκείνο; Που μόνο εκείνο βολευόταν στο θρόνο της αγκαλιάς της; Από πού και ως πού ήρθε αυτό το ενοχλητικό μωρό και με ποιο δικαίωμα ξαναμοίρασε τους ρόλους;
Μεταξύ μας? Είναι λογικό να αισθάνεται παραμελημένο αφού το πρόσωπο που νόμιζε πως το αγαπούσε δεν του δείχνει απόλυτη «αφοσίωση» και φυσιολογικό σύμφωνα με τους ειδικούς: Η ζήλεια μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στη συμβίωση, είναι όμως ένα αναμενόμενο συναίσθημα των παιδιών της νηπιακής ηλικίας, τα οποία είναι συνήθως αρκετά εγωκεντρικά και δεν μπορούν να κατανοήσουν πως κάποιος άλλος -ας είναι και το νεογέννητο αδερφάκι τους- χρειάζεται λίγο περισσότερη προσοχή. Αφού αποδεχτούμε το συναίσθημα της ζήλειας, δεν ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι να συζητάμε μαζί του για τη νέα μορφή της οικογένειας, ζητώντας του να περιγράψει τα συναισθήματά του χωρίς να κρίνουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη συμπεριφορά μας όσο υπερβολική ή παράλογη μας φαίνεται. Βοηθάμε το παιδί να αποδεχτεί το νέο μωρό και τις ανάγκες του ? άλλωστε και εκείνο όταν ήταν μωρό είχε τις ίδιες ανάγκες. Προσοχή: Βάζουμε όρια αν το παιδί γίνει βίαιο και θυμόμαστε πως η τακτική του να ικανοποιούμε ακόμα και τις πιο παράλογες επιθυμίες του, για να πιστέψει πως πράγματι το λατρεύουμε, είναι λάθος.
Μην με ενοχλήσει κανείς!
Ύστερα από τόσες ώρες φασίνας, το παιδάκι μας απλώνει τρισευτυχισμένο τα παιχνίδια του στο χαλί του σαλονιού. Η τσιρίδα μας για την «παράλογη» αυτή όρεξή του, το έστειλε κατευθείαν στο καταφύγιό του... Κάτω απ? το κρεβάτι και με τα αφτάκια βουλωμένα, θα μείνει πολλή, πολλή ώρα.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Δάκρυα θυμού και αγανάκτησης ανεβαίνουν στα μάτια του αμέσως μόλις ξεστομίσαμε -η καλύτερα είπαμε ουρλιάζοντας- «Μα καλά, εδώ θα παίξεις; Μόλις τελείωσα το σκούπισμα. Να πας στο δωμάτιό σου». Και τότε εκείνο, θέλοντας να απομονωθεί και να νιώσει ασφάλεια, κρύβεται κάτω από το κρεβάτι και κλείνει με τα δάχτυλα τα αφτιά του για να μην μας ακούει όσο το θερμοπαρακαλούμε? να ξετρυπώσει. Το μήνυμα που μας στέλνει είναι σαφές: Θέλει να μείνει μόνο του, δεν θέλει ούτε να μας βλέπει, ούτε να μας ακούει. Μα και εμείς τι πάθαμε και το μαλώσαμε έτσι;
Μεταξύ μας? Ας παραδεχτούμε πως είμαστε λίγο άδικες. Μπορεί πραγματικά να κουραστήκαμε πολύ για να κερδίσουμε τον τίτλο της καλύτερης νοικοκυράς, αλλά δεν συνέβη και τίποτα τρομερό αν στο φρεσκοσκουπισμένο μας χαλί κάτσουμε μαζί το μικρό μας και χαρούμε το παιχνίδι μαζί του. Αλλά και να θέλαμε να διατηρήσουμε καθαρό το χαλάκι μας, δεν θα ήταν καλύτερα να αρνιόμασταν ήρεμα και να του προτείναμε να παίξουμε σε ένα άλλο δωμάτιο; Ας μην ξεχνάμε πως οι φωνές είναι αδικαιολόγητες -όση κούραση και να έχουμε- γιατί τρομοκρατούν και φοβίζουν το παιδί. Επειδή όμως ο φόβος δεν αποτελεί θεμέλιο μιας υγιούς σχέσης, φροντίζουμε να συζητάμε με το μικρό μας και να εξηγούμε αυτό που θέλουμε -ένα παιδί δεν θα σκεφτεί ποτέ να μην παίξει στο χαλί γιατί η μαμά κουράστηκε να το καθαρίζει-. Φροντίζουμε να διατηρούμε την ψυχραιμία μας και να ζητάμε συγνώμη αν κάποια στιγμή υπερβούμε τα όρια.
Τώρα; Τώρα, δεν πάω ΠΟΥ-ΘΕ-ΝΑ!
Δευτερόλεπτα αφού αποχαιρετήσαμε τη φίλη μας που είχε έρθει για καφέ, μας κυριεύουν ενοχές: τώρα θα έπρεπε να ήμασταν στην πλατεία. Βέβαια! Έτσι εξηγείται η 2ωρη απομόνωση στο δωμάτιό του, τα σφιγμένα χειλάκια και τα διπλωμένα στο στήθος χέρια?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Η συννεφιασμένη όψη που μπορεί να χαρακτηρίζεται και από ρυθμικό χτύπημα του ποδιού είναι χαρακτηριστικό-προειδοποιητικό σημάδι επικείμενης έκρηξης. Από το πρωί μας ρωτάει κάθε τρεις και λίγο «Πότε θα έρθει το απόγευμα» για να κάνει και πάλι μαζί με τους φίλους του ποδήλατο και όχι μόνο το ξεχάσαμε, αλλά απολαμβάναμε και το καφεδάκι μας. Πώς είναι δυνατόν να ξεχνάμε την υπόσχεσή μας τόσο εύκολα; Και φυσικά, όταν συνειδητοποιούμε το λάθος μας και του προτείνουμε έστω και τώρα να πάμε βόλτα στην πλατεία, έχει πεισμώσει για τα καλά και βροντοφωνάζει πως δεν πάει ΠΟΥ-ΘΕ-ΝΑ!
Μεταξύ μας? Έχει δίκιο! Από τη στιγμή που υποσχόμαστε κάτι πρέπει να τηρούμε δεν είναι τυχαία η φράση «μην τάξεις σε παιδί»- γιατί εκτός από το ότι θα έχουμε? άσχημα ξεμπερδέματα, κλονίζουμε την εμπιστοσύνη του. Είμαστε τα πρόσωπα που αγαπά περισσότερο και όταν δεν μένουμε πιστοί σε όσα τάζουμε, από τη μια το κυριεύει η ανασφάλεια και από την άλλη, πιστεύει πως το δεν αγαπάμε -όσο τη φίλη μας στην προκειμένη περίπτωση- και δεν το υπολογίζουμε. Δεν υποσχόμαστε λοιπόν ποτέ πράγματα που δεν είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να τηρήσουμε και αν κάποια στιγμή ξεχάσουμε μια υπόσχεση, ζητάμε ειλικρινά συγνώμη από το στενοχωρημένο πιτσιρίκι μας, φροντίζοντας με κάθε τρόπο να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό μας.
Είπες «όχι»; Τώρα θα δεις?
Δεν προλαβαίνουμε να τελειώσουμε τη φράση μας, πως δεν θα αγοράσουμε και άλλους μαρκαδόρους γιατί έχουμε τόσους στο σπίτι, και το βλαστάρι μας αρχίζει να μας δαγκώνει για να μας εκδικηθεί?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Το λατρεμένο μας αγγελούδι έβγαλε δοντάκια και μας δαγκώνει επειδή του χαλάσαμε το χατίρι και το στενοχωρήσαμε. Έχοντας συνηθίσει από τα χείλη μας να ακούει μόνο «ναι» στο «όχι» παθαίνει κάτι σαν αλλεργία και φουντώνει από όρεξη να μας πληρώσει για το θράσος μας να αρνηθούμε να ικανοποιήσουμε την επιθυμία του. Η σωματική, είναι μια κλασική τιμωρία από τα παιδιά προς εμάς τους γονείς, η οποία βέβαια, εκτός από δαγκωνιές, περιλαμβάνει ενίοτε και περιποιημένες τσιμπιές, κλοτσιές και πιθανότατα μπουνιές. Ένα είναι σίγουρο: Το παιδάκι μας δεν πρόκειται να μας αλλάξει γνώμη έτσι όπως φέρεται, και εμείς στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε γεμίσει δαγκωνιές.
Μεταξύ μας? Οι απαιτήσεις του, από τις πιο μικρές μέχρι τις πιο μεγάλες, προέρχονται από το ότι έχει συνηθίσει να του κάνουμε όλα τα χατίρια - όποια και αν είναι αυτά. Τι έγινε λοιπόν τώρα και ξαφνικά τολμάμε να ξεστομίσουμε ένα «όχι»; Απογοητεύεται και όσο εμείς επιμένουμε να αρνούμαστε, τόσο εκείνο πεισμώνει και αρνείται να συνειδητοποιήσει πως δεν μας κάνει ό,τι θέλει. Όταν αποφασίζουμε να μην ικανοποιήσουμε μια απαίτησή του, του εξηγούμε πολύ ήρεμα τους λόγους και δεν αλλάζουμε γνώμη, όποιο μέσο και να εφαρμόσει. Θυμόμαστε: Το «όχι» είναι «όχι». Επίσης, βοηθάμε το παιδί να καταλάβει γιατί δεν πρέπει να φέρεται επιθετικά και αν συνεχίζει να δαγκώνει, να κλοτσά κ.λπ. είναι καλό να του επιβάλουμε μια τιμωρία του τύπου «Όλο το Σαββατοκύριακο δεν θα πάμε στην παιδική χαρά». Εννοείται πως δεν φερόμαστε και εμείς επιθετικά γιατί καταλαβαίνει πως η βία είναι ο τρόπος για να πετύχει αυτό που θέλει αλλά και ένας αποδεκτός τρόπος συμπεριφοράς όταν θυμώνουμε.
Τι; Πιο όμορφη από μένα; Καλάαα
«Τι γλυκιά και τι κούκλα που είσαι» τολμήσαμε να πούμε γαργαλώντας τη μόλις ενός έτους βαφτιστήρα μας στο πάρτι γενεθλίων της κόρης μας. Και τότε, μας ανακοίνωσε πόσο μ****** είμαστε. Ενώ μας είχε δώσει το λόγο της πως δεν θα ξαναβρίσει, το έκανε τώρα, μπροστά σε όλους.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Είναι αδιανόητο για όλα τα παιδιά να βλέπουν πως η μαμά τους, η δική τους μαμά, βρίσκει ένα άλλο παιδί όμορφο -αν έχουμε να κάνουμε και με κορίτσια τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα! Εκτός από τη σωματική τιμωρία -βλ. προηγούμενη ενότητα-, η τιμωρία μπορεί να είναι και λεκτική -βρισιές, σκόπιμες προσβολές κ.λπ.- Ακούγοντας λοιπόν η δεσποινίδα μας να κάνουμε κομπλιμέντα σε άλλο κοριτσάκι -τι και αν είναι 2 χρόνια μικρότερό της;- πληγώνεται και θέλει να μας το ανταποδώσει. Η πανέξυπνη γυναίκα που έχουμε μπροστά μας σε μικρογραφία, ξέροντας τι απεχθανόμαστε, δεν δυσκολεύεται να βρει κάτι για να μας φέρει σε δύσκολη θέση. Από το στοματάκι της λοιπόν βγαίνει η «δήλωση» που μας κάνει να κοκκινίζουμε από ντροπή. «Μία μας και μία της»? έτσι, για να είμαστε «δίκαιοι».
Μεταξύ μας? Μας χτυπά στο ευαίσθητο σημείο και το ξέρει, αυτό άλλωστε θέλει! Το παιδί μπορεί να μην ξέρει το βαρύ εννοιολογικό φορτίο των κακών λέξεων, ξέρει όμως πως αμέσως μόλις ακούσουμε μια από τη συλλογή της, τιναζόμαστε σαν να μας χτύπησε ηλεκτροφόρο καλώδιο. Έτσι όμως την ενθαρρύνουμε να το ξανακάνει ?βλέπει ότι τσιμπάμε-. Και θα το ξανακάνει όταν θέλει να μονοπωλήσει την προσοχή μας και κυρίως όταν νιώσει πως η θέση της στην καρδιά μας απειλείται. Τι μπορούμε να κάνουμε: Να καθησυχάσουμε την κουκλίτσα μας πως είναι τα πάντα για εμάς και να αναρωτηθούμε μήπως αυτή η συμπεριφορά κρύβει και κάτι άλλο: Μήπως έχει κάποιο κρυφό παράπονο και ξεσπά έτσι; Μήπως κάτι τη στενοχώρησε και δεν μας το έχει πει; Μόνο μέσα από την κουβέντα μπορούμε να βρούμε απαντήσεις και να διώξουμε τις ανασφάλειές της. Πάντως, την επόμενη φορά που θα ακούσουμε κάποια βρισιά από το στοματάκι της, ας προσπαθήσουμε να την αγνοήσουμε.
Βάζουμε στο θυμό φτερά?
Με μια ζωγραφιά. Υποδεικνύουμε τρόπους εκτόνωσης όταν δούμε πως τα αίματα πάνε να φουντώσουν. Το παιδί μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του ζωγραφίζοντας, παίζοντας, μαγειρεύοντας μαζί μας κ.λπ.
Με κουβεντούλα. Ενθαρρύνουμε το μικρό μας να εκφράζει τα συναισθήματά του και με λόγια. Κάνουμε εμείς την αρχή και παραδεχόμαστε πόσο στενοχωρηθήκαμε -που π.χ. κάψαμε το φαΐ τις προάλλες- και το παροτρύνουμε να κάνει το ίδιο. Ακούμε πάντα προσεκτικά κοιτώντας το στα μάτια.
?και δεν ξεχνάμε:
Το παιδί μας, μας αντιγράφει. Αν για παράδειγμα εμείς τρωγόμαστε συχνά με τον μπαμπά του και δεν του μιλάμε γιατί του κρατάμε μούτρα, είναι επόμενο να βλέπουμε και το παιδάκι μας να αντιλαμβάνεται αυτή τη συμπεριφορά ως αποδεκτή και να την υιοθετεί.
Είμαστε οι πρώτοι του δάσκαλοι. Δείχνοντας στο μικρό μας τρυφερότητα, κατανόηση και σταθερότητα, το βοηθάμε να χτίσει την αυτοπεποίθησή του, να μην φοβάται να διεκδικήσει αυτό που θέλει και να μπορεί να λειτουργεί αρμονικά εντός ορίων.
Με θυμωμένα μουτράκια και πείσματα που στάζουν μέλι, το παιδί μας μας τιμωρεί κάθε φορά? που δεν το αγαπάμε μέχρι τον ουρανό.
Όχι, απέναντί μας δεν έχουμε το αγγελούδι μας. Έχουμε το θυμό και την αντίδραση προσωποποιημένα σε μια τόσο γλυκιά εκδοχή!.. Αλλά ένα λεπτό. Μήπως χάσαμε κάτι; Κάτι πρέπει να έγινε και το μικρό μας κλείνεται στο δωμάτιό του έχοντας προηγουμένως δηλώσει βαρύγδουπα «Θέλω να μείνω μόνος!». Όσο και να τρελαινόμαστε από επιθυμία εκείνη την ώρα να σφίξουμε στην αγκαλιά μας και να γεμίσουμε φιλιά το μια σταλιά ανθρωπάκι, που μας κάνει μουτράκια, καλύτερα να μην το επιχειρήσουμε? Είναι προφανές πως το «μια σταλιά ανθρωπάκι» μας ενοχλήθηκε από κάποια συμπεριφορά μας και μας τιμωρεί τώρα με το δικό του τρόπο. Η αλήθεια είναι πως πολλά μπορούν να θίξουν και να τσατίσουν ένα παιδί -μόλις- 3 ετών!
Βρήκες επιτέλους το δρόμο;
Μπαίνουμε στο σπίτι ύστερα από ένα δωδεκάωρο σχεδόν στο γραφείο και η τρισχαριτωμένη κορούλα μας έχει σηκώσει τοίχο. Όσο εκείνη προσποιείται πως δεν υπάρχουμε, στη μύτη μας έρχεται μυρωδιά από μπαρούτι?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Η απόλυτη αδιαφορία, που επίσης με απόλυτη επιτυχία μας δείχνει το παιδάκι μας, είναι ένας τρόπος να μας δείξει πόσο έχει τσατιστεί που αργήσαμε. Και η βαθύτερη αιτία της τσατίλας δεν είναι άλλη από το ότι του λείπουμε. Όσο δεν δουλεύαμε μας είχε όλη δικιά του? παίζαμε, πηγαίναμε βόλτες, διαβάζαμε μαζί, τρώγαμε μαζί, κοιμόμασταν μαζί. Τώρα λοιπόν που βρήκαμε δουλειά, αναγκαζόμαστε να είμαστε εκτός σπιτιού πολλές ώρες, με αποτέλεσμα το μικρό μας να νομίζει πως μας μοιράζεται, κάτι που δεν το αφήνει να περάσει έτσι: Όπως εκείνο μας στερείται, θα το στερηθούμε και εμείς.
Μεταξύ μας? Είναι πολύ σκληρό για ένα παιδί που μεγάλωνε με τη μαμά του, ξαφνικά να λείπει και τη θέση της να παίρνει ένας άλλος άνθρωπος, ακόμα και η λατρεμένη του γιαγιά. Αισθάνεται πως το απορρίπτει, πως προτιμά κάποια «δουλειά» πιο πολύ από εκείνο και η αδιαφορία, που πάει συνήθως πακέτο με την προσκόλληση στον μπαμπά, είναι δείγμα της πληγωμένης του προσωπικότητας. Τι κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις; Αφού του ξεκαθαρίσουμε πως το αγαπάμε όσο τίποτα, του εξηγούμε πρώτον, πως και εμείς και ο μπαμπάς πρέπει να δουλεύουμε γιατί έτσι θα έχουμε πάντα χρήματα για όσα χρειαζόμαστε -φαγητό, παιχνίδια κ.λπ.- και δεύτερον, όταν είμαστε σπίτι, του αφιερώνουμε το χρόνο μας.
Πότε θα ξεφορτωθούμε το μωρό;
Εμείς του λέμε να κάνει ησυχία γιατί κοιμάται η αδερφή του και εκείνο υψώνει ακόμα πιο πολύ τη φωνή του και χτυπά ακόμα πιο δυνατά τα παιχνίδια στο πάτωμα. Από την ημέρα που ήρθαμε σπίτι με το νεογέννητο, φέρεται αντιδραστικά και κάνει επίτηδες το αντίθετο από αυτό που του λέμε.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Το γλυκό και καλόβολο παιδάκι μας εδώ και λίγο καιρό έχει μετατραπεί σε έναν μικρό επαναστάτη με αιτία: το ενδιαφέρον που δείχνουμε στο αδερφάκι του. Εκεί που όλα τα φώτα της προσοχής μας ήταν πάνω του, ξαφνικά οι προβολείς μας προτιμούν ένα μωρό που ούτε καν μιλάει, ούτε καν περπατάει. Αντιθέτως, είναι κλαψιάρικο και απίστευτα εκνευριστικό. Κι όμως εμείς είμαστε συνέχεια από πάνω του? Πού είναι η μαμά που ήξερε; Εκείνη που ήταν πάντα διαθέσιμη για εκείνο; Που μόνο εκείνο βολευόταν στο θρόνο της αγκαλιάς της; Από πού και ως πού ήρθε αυτό το ενοχλητικό μωρό και με ποιο δικαίωμα ξαναμοίρασε τους ρόλους;
Μεταξύ μας? Είναι λογικό να αισθάνεται παραμελημένο αφού το πρόσωπο που νόμιζε πως το αγαπούσε δεν του δείχνει απόλυτη «αφοσίωση» και φυσιολογικό σύμφωνα με τους ειδικούς: Η ζήλεια μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στη συμβίωση, είναι όμως ένα αναμενόμενο συναίσθημα των παιδιών της νηπιακής ηλικίας, τα οποία είναι συνήθως αρκετά εγωκεντρικά και δεν μπορούν να κατανοήσουν πως κάποιος άλλος -ας είναι και το νεογέννητο αδερφάκι τους- χρειάζεται λίγο περισσότερη προσοχή. Αφού αποδεχτούμε το συναίσθημα της ζήλειας, δεν ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι να συζητάμε μαζί του για τη νέα μορφή της οικογένειας, ζητώντας του να περιγράψει τα συναισθήματά του χωρίς να κρίνουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη συμπεριφορά μας όσο υπερβολική ή παράλογη μας φαίνεται. Βοηθάμε το παιδί να αποδεχτεί το νέο μωρό και τις ανάγκες του ? άλλωστε και εκείνο όταν ήταν μωρό είχε τις ίδιες ανάγκες. Προσοχή: Βάζουμε όρια αν το παιδί γίνει βίαιο και θυμόμαστε πως η τακτική του να ικανοποιούμε ακόμα και τις πιο παράλογες επιθυμίες του, για να πιστέψει πως πράγματι το λατρεύουμε, είναι λάθος.
Μην με ενοχλήσει κανείς!
Ύστερα από τόσες ώρες φασίνας, το παιδάκι μας απλώνει τρισευτυχισμένο τα παιχνίδια του στο χαλί του σαλονιού. Η τσιρίδα μας για την «παράλογη» αυτή όρεξή του, το έστειλε κατευθείαν στο καταφύγιό του... Κάτω απ? το κρεβάτι και με τα αφτάκια βουλωμένα, θα μείνει πολλή, πολλή ώρα.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Δάκρυα θυμού και αγανάκτησης ανεβαίνουν στα μάτια του αμέσως μόλις ξεστομίσαμε -η καλύτερα είπαμε ουρλιάζοντας- «Μα καλά, εδώ θα παίξεις; Μόλις τελείωσα το σκούπισμα. Να πας στο δωμάτιό σου». Και τότε εκείνο, θέλοντας να απομονωθεί και να νιώσει ασφάλεια, κρύβεται κάτω από το κρεβάτι και κλείνει με τα δάχτυλα τα αφτιά του για να μην μας ακούει όσο το θερμοπαρακαλούμε? να ξετρυπώσει. Το μήνυμα που μας στέλνει είναι σαφές: Θέλει να μείνει μόνο του, δεν θέλει ούτε να μας βλέπει, ούτε να μας ακούει. Μα και εμείς τι πάθαμε και το μαλώσαμε έτσι;
Μεταξύ μας? Ας παραδεχτούμε πως είμαστε λίγο άδικες. Μπορεί πραγματικά να κουραστήκαμε πολύ για να κερδίσουμε τον τίτλο της καλύτερης νοικοκυράς, αλλά δεν συνέβη και τίποτα τρομερό αν στο φρεσκοσκουπισμένο μας χαλί κάτσουμε μαζί το μικρό μας και χαρούμε το παιχνίδι μαζί του. Αλλά και να θέλαμε να διατηρήσουμε καθαρό το χαλάκι μας, δεν θα ήταν καλύτερα να αρνιόμασταν ήρεμα και να του προτείναμε να παίξουμε σε ένα άλλο δωμάτιο; Ας μην ξεχνάμε πως οι φωνές είναι αδικαιολόγητες -όση κούραση και να έχουμε- γιατί τρομοκρατούν και φοβίζουν το παιδί. Επειδή όμως ο φόβος δεν αποτελεί θεμέλιο μιας υγιούς σχέσης, φροντίζουμε να συζητάμε με το μικρό μας και να εξηγούμε αυτό που θέλουμε -ένα παιδί δεν θα σκεφτεί ποτέ να μην παίξει στο χαλί γιατί η μαμά κουράστηκε να το καθαρίζει-. Φροντίζουμε να διατηρούμε την ψυχραιμία μας και να ζητάμε συγνώμη αν κάποια στιγμή υπερβούμε τα όρια.
Τώρα; Τώρα, δεν πάω ΠΟΥ-ΘΕ-ΝΑ!
Δευτερόλεπτα αφού αποχαιρετήσαμε τη φίλη μας που είχε έρθει για καφέ, μας κυριεύουν ενοχές: τώρα θα έπρεπε να ήμασταν στην πλατεία. Βέβαια! Έτσι εξηγείται η 2ωρη απομόνωση στο δωμάτιό του, τα σφιγμένα χειλάκια και τα διπλωμένα στο στήθος χέρια?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Η συννεφιασμένη όψη που μπορεί να χαρακτηρίζεται και από ρυθμικό χτύπημα του ποδιού είναι χαρακτηριστικό-προειδοποιητικό σημάδι επικείμενης έκρηξης. Από το πρωί μας ρωτάει κάθε τρεις και λίγο «Πότε θα έρθει το απόγευμα» για να κάνει και πάλι μαζί με τους φίλους του ποδήλατο και όχι μόνο το ξεχάσαμε, αλλά απολαμβάναμε και το καφεδάκι μας. Πώς είναι δυνατόν να ξεχνάμε την υπόσχεσή μας τόσο εύκολα; Και φυσικά, όταν συνειδητοποιούμε το λάθος μας και του προτείνουμε έστω και τώρα να πάμε βόλτα στην πλατεία, έχει πεισμώσει για τα καλά και βροντοφωνάζει πως δεν πάει ΠΟΥ-ΘΕ-ΝΑ!
Μεταξύ μας? Έχει δίκιο! Από τη στιγμή που υποσχόμαστε κάτι πρέπει να τηρούμε δεν είναι τυχαία η φράση «μην τάξεις σε παιδί»- γιατί εκτός από το ότι θα έχουμε? άσχημα ξεμπερδέματα, κλονίζουμε την εμπιστοσύνη του. Είμαστε τα πρόσωπα που αγαπά περισσότερο και όταν δεν μένουμε πιστοί σε όσα τάζουμε, από τη μια το κυριεύει η ανασφάλεια και από την άλλη, πιστεύει πως το δεν αγαπάμε -όσο τη φίλη μας στην προκειμένη περίπτωση- και δεν το υπολογίζουμε. Δεν υποσχόμαστε λοιπόν ποτέ πράγματα που δεν είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να τηρήσουμε και αν κάποια στιγμή ξεχάσουμε μια υπόσχεση, ζητάμε ειλικρινά συγνώμη από το στενοχωρημένο πιτσιρίκι μας, φροντίζοντας με κάθε τρόπο να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό μας.
Είπες «όχι»; Τώρα θα δεις?
Δεν προλαβαίνουμε να τελειώσουμε τη φράση μας, πως δεν θα αγοράσουμε και άλλους μαρκαδόρους γιατί έχουμε τόσους στο σπίτι, και το βλαστάρι μας αρχίζει να μας δαγκώνει για να μας εκδικηθεί?
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Το λατρεμένο μας αγγελούδι έβγαλε δοντάκια και μας δαγκώνει επειδή του χαλάσαμε το χατίρι και το στενοχωρήσαμε. Έχοντας συνηθίσει από τα χείλη μας να ακούει μόνο «ναι» στο «όχι» παθαίνει κάτι σαν αλλεργία και φουντώνει από όρεξη να μας πληρώσει για το θράσος μας να αρνηθούμε να ικανοποιήσουμε την επιθυμία του. Η σωματική, είναι μια κλασική τιμωρία από τα παιδιά προς εμάς τους γονείς, η οποία βέβαια, εκτός από δαγκωνιές, περιλαμβάνει ενίοτε και περιποιημένες τσιμπιές, κλοτσιές και πιθανότατα μπουνιές. Ένα είναι σίγουρο: Το παιδάκι μας δεν πρόκειται να μας αλλάξει γνώμη έτσι όπως φέρεται, και εμείς στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε γεμίσει δαγκωνιές.
Μεταξύ μας? Οι απαιτήσεις του, από τις πιο μικρές μέχρι τις πιο μεγάλες, προέρχονται από το ότι έχει συνηθίσει να του κάνουμε όλα τα χατίρια - όποια και αν είναι αυτά. Τι έγινε λοιπόν τώρα και ξαφνικά τολμάμε να ξεστομίσουμε ένα «όχι»; Απογοητεύεται και όσο εμείς επιμένουμε να αρνούμαστε, τόσο εκείνο πεισμώνει και αρνείται να συνειδητοποιήσει πως δεν μας κάνει ό,τι θέλει. Όταν αποφασίζουμε να μην ικανοποιήσουμε μια απαίτησή του, του εξηγούμε πολύ ήρεμα τους λόγους και δεν αλλάζουμε γνώμη, όποιο μέσο και να εφαρμόσει. Θυμόμαστε: Το «όχι» είναι «όχι». Επίσης, βοηθάμε το παιδί να καταλάβει γιατί δεν πρέπει να φέρεται επιθετικά και αν συνεχίζει να δαγκώνει, να κλοτσά κ.λπ. είναι καλό να του επιβάλουμε μια τιμωρία του τύπου «Όλο το Σαββατοκύριακο δεν θα πάμε στην παιδική χαρά». Εννοείται πως δεν φερόμαστε και εμείς επιθετικά γιατί καταλαβαίνει πως η βία είναι ο τρόπος για να πετύχει αυτό που θέλει αλλά και ένας αποδεκτός τρόπος συμπεριφοράς όταν θυμώνουμε.
Τι; Πιο όμορφη από μένα; Καλάαα
«Τι γλυκιά και τι κούκλα που είσαι» τολμήσαμε να πούμε γαργαλώντας τη μόλις ενός έτους βαφτιστήρα μας στο πάρτι γενεθλίων της κόρης μας. Και τότε, μας ανακοίνωσε πόσο μ****** είμαστε. Ενώ μας είχε δώσει το λόγο της πως δεν θα ξαναβρίσει, το έκανε τώρα, μπροστά σε όλους.
«Μαμά, είσαι τιμωρία!». Είναι αδιανόητο για όλα τα παιδιά να βλέπουν πως η μαμά τους, η δική τους μαμά, βρίσκει ένα άλλο παιδί όμορφο -αν έχουμε να κάνουμε και με κορίτσια τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα! Εκτός από τη σωματική τιμωρία -βλ. προηγούμενη ενότητα-, η τιμωρία μπορεί να είναι και λεκτική -βρισιές, σκόπιμες προσβολές κ.λπ.- Ακούγοντας λοιπόν η δεσποινίδα μας να κάνουμε κομπλιμέντα σε άλλο κοριτσάκι -τι και αν είναι 2 χρόνια μικρότερό της;- πληγώνεται και θέλει να μας το ανταποδώσει. Η πανέξυπνη γυναίκα που έχουμε μπροστά μας σε μικρογραφία, ξέροντας τι απεχθανόμαστε, δεν δυσκολεύεται να βρει κάτι για να μας φέρει σε δύσκολη θέση. Από το στοματάκι της λοιπόν βγαίνει η «δήλωση» που μας κάνει να κοκκινίζουμε από ντροπή. «Μία μας και μία της»? έτσι, για να είμαστε «δίκαιοι».
Μεταξύ μας? Μας χτυπά στο ευαίσθητο σημείο και το ξέρει, αυτό άλλωστε θέλει! Το παιδί μπορεί να μην ξέρει το βαρύ εννοιολογικό φορτίο των κακών λέξεων, ξέρει όμως πως αμέσως μόλις ακούσουμε μια από τη συλλογή της, τιναζόμαστε σαν να μας χτύπησε ηλεκτροφόρο καλώδιο. Έτσι όμως την ενθαρρύνουμε να το ξανακάνει ?βλέπει ότι τσιμπάμε-. Και θα το ξανακάνει όταν θέλει να μονοπωλήσει την προσοχή μας και κυρίως όταν νιώσει πως η θέση της στην καρδιά μας απειλείται. Τι μπορούμε να κάνουμε: Να καθησυχάσουμε την κουκλίτσα μας πως είναι τα πάντα για εμάς και να αναρωτηθούμε μήπως αυτή η συμπεριφορά κρύβει και κάτι άλλο: Μήπως έχει κάποιο κρυφό παράπονο και ξεσπά έτσι; Μήπως κάτι τη στενοχώρησε και δεν μας το έχει πει; Μόνο μέσα από την κουβέντα μπορούμε να βρούμε απαντήσεις και να διώξουμε τις ανασφάλειές της. Πάντως, την επόμενη φορά που θα ακούσουμε κάποια βρισιά από το στοματάκι της, ας προσπαθήσουμε να την αγνοήσουμε.
Βάζουμε στο θυμό φτερά?
Με μια ζωγραφιά. Υποδεικνύουμε τρόπους εκτόνωσης όταν δούμε πως τα αίματα πάνε να φουντώσουν. Το παιδί μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του ζωγραφίζοντας, παίζοντας, μαγειρεύοντας μαζί μας κ.λπ.
Με κουβεντούλα. Ενθαρρύνουμε το μικρό μας να εκφράζει τα συναισθήματά του και με λόγια. Κάνουμε εμείς την αρχή και παραδεχόμαστε πόσο στενοχωρηθήκαμε -που π.χ. κάψαμε το φαΐ τις προάλλες- και το παροτρύνουμε να κάνει το ίδιο. Ακούμε πάντα προσεκτικά κοιτώντας το στα μάτια.
?και δεν ξεχνάμε:
Το παιδί μας, μας αντιγράφει. Αν για παράδειγμα εμείς τρωγόμαστε συχνά με τον μπαμπά του και δεν του μιλάμε γιατί του κρατάμε μούτρα, είναι επόμενο να βλέπουμε και το παιδάκι μας να αντιλαμβάνεται αυτή τη συμπεριφορά ως αποδεκτή και να την υιοθετεί.
Είμαστε οι πρώτοι του δάσκαλοι. Δείχνοντας στο μικρό μας τρυφερότητα, κατανόηση και σταθερότητα, το βοηθάμε να χτίσει την αυτοπεποίθησή του, να μην φοβάται να διεκδικήσει αυτό που θέλει και να μπορεί να λειτουργεί αρμονικά εντός ορίων.
