Πού και Πώς εφαρμόζεται;
Ο Βελονισμός είναι από τις αρχαιότερες θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στον πλανήτη. Κοιτίδα της αρχαίας αυτής τέχνης θεωρείται η Κίνα. Από αρχαιολογικά ευρήματα προκύπτει ότι στην ιστορική περίοδο 2698 και 2599 π.Χ. ήκμασε ένας σπουδαίος πολιτισμός στην περιοχή του κίτρινου ποταμού που παρήγαγε μεγάλες ανακαλύψεις σε επιστήμες και τέχνες. Την ίδια περίοδο γράφηκε ένα μεγάλο ιατρικό έργο (ονομάστηκε Βιβλίο Ιατρικής) στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά, για πρώτη φορά σε ιατρικό σύγγραμμα, οι βασικές θεωρίες στις οποίες στηρίζεται η θεραπευτική του Βελονισμού. Από νεώτερες επανεκδόσεις του μαθαίνουμε ότι η κινέζικη ιατρική στηρίζεται την εποχή εκείνη στη φαρμακολογία (αναφέρονται 2000 συνταγές σκευασμάτων από βότανα), στην χειρουργική και στο βελονισμό. Στο σύγγραμμα περιγράφονται αναλυτικά οι βασικές θεωρίες στις οποίες στηρίζεται η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική. Περιγράφονται επίσης, οι μεσημβρινοί, τα σημεία βελονισμού, οι τύποι των βελονών και η χρήση τους, οι κανόνες θεραπευτικής καθώς και διαγνωστικές μέθοδοι της εποχής όπως η ψηλάφηση των σφυγμών, η επισκόπηση της γλώσσας κ.ά. Στις σελίδες του Βιβλίου Ιατρικής παρατίθενται ανεκτίμητης ιστορικής αξίας πληροφορίες για τα ισχύοντα την εποχή εκείνη στοιχεία ανατομίας και φυσιολογίας των οργάνων, με σχήματα και αναλυτικές περιγραφές της καρδιακής, πνευμονικής και ηπατικής λειτουργίας. Γνωρίζοντας περιόδους ακμής (δυναστεία των Μίνγκ 1368 ? 1644 μ.Χ.) και παρακμής (δυναστεία Dao Guang 1822 ? 1950 μ.Χ.) το θεραπευτικό σύστημα του βελονισμού παρέμεινε αναλλοίωτο μέχρι τις μέρες μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κανέναν άλλο λαό του κόσμου δεν καταγράφονται αναφορές για θεραπείες τόσο πολύπλοκες και ολοκληρωμένες όσο αυτή του βελονισμού. Η πληρότητα αυτή ήταν μία από τις βασικότερες αιτίες διάδοσής του στη Δύση.
Η ιατρική κοινότητα παγκοσμίως αντιμετωπίζει με σοβαρότητα το θέμα του βελονισμού. Ο όγκος των εργασιών που εκπονούνται με αυστηρά επιστημονικά και μεθοδολογικά κριτήρια καθημερινά μεγαλώνει, με αποτέλεσμα την πληρέστερη στατιστική καταγραφή της αποτελεσματικότητας του βελονισμού. Η πρόοδος της νευροφυσιολογίας και νευροφαρμακολογίας και η ανάπτυξη νέων τεχνικών απεικόνισης, δείχνουν τα όρια της μεθόδου. Καταγράφονται (λεπτομερώς) οι ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες του βελονισμού και θεσπίζονται αυστηροί κανόνες ως προς τη θεραπευτική διαδικασία. Σήμερα, η επιστημονική θεώρηση του βελονισμού επιτρέπει στους ΙΑΤΡΟΥΣ να εφαρμόσουν βελονισμό βασισμένοι σε σύγχρονες τεχνικές.
Είναι πλέον αναμφίβολο ότι όλο και περισσότερο συχνά, ο βελονισμός βρίσκει απήχηση στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες όχι μόνο ανάμεσα στους πολίτες, δηλαδή στους πάσχοντες ή τους συγγενείς τους, αλλά κυρίως ανάμεσα στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας. Ακόμη και στην Αμερική, τη Μέκκα της τεχνολογίας και τεχνογνωσίας, το 64% των Αμερικανικών Πανεπιστημίων Ιατρικής (Cornell, John Hopkins, UCLA, Maryland κ.α.) περιλαμβάνουν το βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών ιατρικής.
Το 1993, το έγκριτο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας εθνικής έρευνας που αποκάλυψε ότι πάνω από 34% του Αμερικανικού λαού είχε καταφύγει τουλάχιστον σε μια μη συμβατική θεραπεία τον προηγούμενο χρόνο. Παράλληλα ειδικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο επισημαίνουν ότι τα ιατρικά συστήματα των εξελιγμένων δυτικών κρατών γίνονται πιο πολύ πνευματικά και ολοκληρωμένα όταν αποδέχονται θεραπείες μη δυτικής προέλευσης.
Ο βελονισμός είναι μια μη φαρμακευτική τεχνική αντιμετώπισης του πόνου κατά την οποία κατάλληλες, μιας χρήσεως, λεπτές, μεταλλικές βελόνες διαφόρων μεγεθών, χωρίς αυλό, τοποθετούνται (ανώδυνα) σε ειδικές περιοχές που ονομάζονται σημεία βελονισμού. Στην Κινεζική Παραδοσιακή Ιατρική τα σημεία βελονισμού είναι τοποθετημένα με συγκεκριμένη διάταξη σε ειδικά «ενεργειακά» κανάλια που ονομάζονται μεσημβρινοί και σχηματίζουν ένα πολύπλοκο δίκτυο στην επιφάνεια του σώματος. Οι βελόνες τοποθετούνται άλλοτε επιφανειακά (σε δέρμα, υποδόριους ιστούς ή υποδόριο λίπος) ή βαθύτερα (σε μυ, νεύρο, τένοντα ή περιόστεο), παραμένουν στο σώμα για 10 έως και 40 λεπτά και ακολούθως αφαιρούνται. Η διέγερση των ειδικών σημείων βελονισμού του σώματος μπορεί να τροποποιεί τον πόνο, να περιορίζει την φλεγμονή (έμμεσος βιολογική ανοσορρύθμιση), να ισορροπεί τον αγγειακό τόνο και να αυξάνει την αιματική παροχή, να χαλαρώνει τους μυς, να εξισορροπεί την λειτουργία του νευρικού (σύστημα διαχείρισης του stress), ανοσολογικού και ενδοκρινικού συστήματος.
Η πρακτική του βελονισμού είναι απλή και ανώδυνη στα χέρια ενός έμπειρου ιατρού. Τοποθετούνται ειδικές, μιας χρήσεως, μεταλλικές βελόνες σε διάφορα σημεία του σώματος, ανάλογα με το νόσημα. Οι βελόνες που χρησιμοποιούνται διαφέρουν σε μήκος και πάχος (επιλέγονται ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του αρρώστου και την περιοχή της θεραπείας), ενώ το υλικό κατασκευής είναι από χρυσάφι, πλατίνα, χαλκό ή ανοξείδωτο ατσάλι.
Η βαρύτητα της αρρώστιας και η κατάσταση του ασθενή καθορίζουν τις παραμέτρους της όλης θεραπευτικής αγωγής, δηλαδή τον αριθμό των επισκέψεων, τον αριθμό των βελονών που χρησιμοποιούνται σε κάθε θεραπεία, την τεχνική (Κινέζικος Παραδοσιακός βελονισμός, ηλεκτροβελονισμός, μόξα, λέιζερ βελονισμός (ή φωτοβελονισμός), ωτοβελονισμός, κρανιοβελονισμός, επιφανειακός ή εν τω βάθει βελονισμός κλπ), το χρόνο παραμονής των βελονών στο σώμα, την χρονική απόσταση ανάμεσα στις επισκέψεις κ.α.
Οι ενδείξεις του βελονισμού είναι άκρως ενδιαφέρουσες, πολύ συγκεκριμένες και προκύπτουν (και αναπροσαρμόζονται) μετά από μελέτες «δυτικού τύπου» που εκπονούνται σε ερευνητικά κέντρα πανεπιστημίων, νοσοκομείων και ιατρικών σχολών. Ο οξύς και ο χρόνιος πόνος αποτελούν τη κύρια ένδειξη του βελονισμού. Ο πόνος από οστεοαρθρίτιδα (ισχίων, γόνατος, ποδοκνημικής), η εκφυλιστική νόσος της σπονδυλικής στήλης (αυχένα, θώρακα ή μέσης), οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες (χρόνια καθημερινή κεφαλαλγία, ημικρανία, κεφαλαλγία τάσεως), περιαρθρίτιδες ή τενοντίτιδες (ώμου και αγκώνα), ιδιοπαθή σύνδρομα πόνου (ινομυαλγία, ευερέθιστο έντερο, χρόνιος πυελικός πόνος, κοκκυγοδυνία). Στις περισσότερες κλινικές εργασίες καταγράφεται ότι ταυτόχρονα με τον πόνο οι ασθενείς ανακουφίζονται και σε άλλα συνοδά συμπτώματα όπως διαταραχές ύπνου, άγχος, ανησυχία, ευερεθιστότητα και νευρικότητα, φοβία, μελαγχολία ή κατάθλιψη. Την τελευταία δεκαετία, ο βελονισμός και οι διάφορες τεχνικές του (ωτοβελονισμός, κρανιοβελονισμός, ηλεκτροβελονισμός, λέιζερ βελονισμός, βελονισμός στη κοιλιακή χώρα κα) συμπληρώνουν το πρόγραμμα αποκατάστασης ασθενών με πάρεση προσωπικού νεύρου, παγιδευτικά σύνδρομα νεύρων, σύνδρομα υπέρχρησης (κόπωσης), αθλητικές κακώσεις, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, νόσο του Πάρκινσον κ.α.
Στην Κίνα, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ο βελονισμός εφαρμόζεται για τη θεραπεία όλων των προαναφερθέντων παθήσεων. Η αποδοχή του βελονισμού από τους δυτικούς ιατρούς και η ένταξη του στα συστήματα υγείας είναι θέμα χρόνου, καθώς αυξάνεται ο όγκος των εργασιών που δείχνουν ότι πράγματι ο βελονισμός μειώνει τον πόνο κα την φλεγμονή, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των αρρώστων, χωρίς πρόσθετη χημική επιβάρυνση και χωρίς τις δυσάρεστες παρενέργειες μιας παρατεταμένης φαρμακευτικής αγωγής.
Αναφέρουμε ότι ο βελονισμός αντιμετωπίζει αποτελεσματικά :
? Σχετικώς γενικευμένα σύνδρομα χρόνιου άλγους (ινομυαλγία, άλγη ρευματοειδούς αρθρίτιδας, οστεοαρθρίτιδα, άλγη ψυχικής αιτιολογίας, άλγη διαστρέμματος ή διατάσεως, άλγη ψωριασικής αρθρίτιδας, οστεοχονδρίτιδας, οστεοπόρωσης και μυϊκού σπασμού).
? Σύνδρομα χρόνιου άλγους κεφαλής και λαιμού (νευραλγία τριδύμου, μεθερπητική νευραλγία, κεφαλαλγία τάσεως, ημικρανία ?κοινή και χρόνια μορφή-, σύνδρομο κροταφογναθικής διάρθρωσης και αυχενογενή κεφαλαλγία).
? Σπονδυλικό άλγος (spinal pain) (αυχενικός, θωρακικός και οσφυϊκός χρόνιος ριζιτικός (ισχιαλγία) και ψευδοριζιτικός πόνος, πόνος από εκφυλιστική σπονδυλαρθροπάθεια, πόνος από οστεοαρθρίτιδα των μικρών αρθρώσεων των σπονδύλων, δισκογενής πόνος, μυϊκά σύνδρομα πόνου αυχενικής, θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης, σύνδρομα μυοπεριτονιακού πόνου ?σημεία trigger στη μυϊκή μάζα- των αυχενικών, των θωρακικών και των οσφυϊκών μυών και ραιβόκρανο).
? Χρόνια επώδυνα σύνδρομα άνω άκρων (ριζιτικά σύνδρομα βραχιονίου πλέγματος, περιαρθρίτιδα ώμου (rotator cuff syndrome), υπακρωμιακή τενοντο-ελυτρίτιδα, τενοντίτιδα δικέφαλου, επικονδυλίτιδα (tennis & golfer?s elbow), σύνδρομο De Quervain, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, οστεοαρθρίτιδα άκρας χειρός και σύνδρομο Raynaud.
? Χρόνια επώδυνα σύνδρομα κάτω άκρων (οστεοαρθρίτιδα ισχίου, γόνατος, ποδοκνημικής, χονδρομαλάκυνση επιγονατίδας, νυχτερινές κράμπες γνωστής ή άγνωστης αιτιολογίας, restless legs, οστεοαρθρίτιδα άκρου ποδός, άλγη λόγω αγγειακών διαταραχών, και νευροπάθειες (μεταβολικές ή άλλες) κάτω άκρων).
? Χρόνιο σπλαγχνικό άλγος (μεθερπητική νευραλγία, στηθαγχικό άλγος, μυϊκό άλγος θωρακικού ή κοιλιακού τοιχώματος, οισοφαγίτιδα, γαστρίτιδα, ευερέθιστο έντερο, μεσοπλεύρια νευραλγία, πρωτοπαθής δυσμηνόρροια, ψυχογενή άλγη θώρακος και κοιλιακής χώρας).
Μιλτιάδης Γ. Καράβης
Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης
Διπλωματούχος Βελονισμού Σχολής C.E.D.A.T. (Μασσαλία)
Διπλωματούχος "Κολλεγίου Παραδοσιακής Ιατρικής και Βελονισμού " της Ακαδημίας του Πεκίνου (1994, 1996, 2005)
Γενικός Γραμματέας Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού
altlife.gr
