techne
Administrator
BIOS σημαίνει Basic Input/Output System και είναι το χαμηλότερο επίπεδο software σε ένα PC.
Το BIOS εκτελεί τις απολύτως απαραίτητες εργασίες που χρειάζονται ώστε το hardware και το υπόλοιπο software να λειτουργούν κανονικά. Μόλις ανοίξουμε το PC, το BIOS παίρνει τον έλεγχο του hardware κι αναλαμβάνει να φορτώσει το λειτουργικό από τον δίσκο στην RAM. Επίσης καθορίζει με ποιό τρόπο το λειτουργικό θα επικοινωνήσει με τον σκληρό δίσκο, θα καθορίσει τον χρονισμό του συστήματος, τη λειτουργία της μνήμης cache και τη ρύθμιση άλλων interfaces όπως τα IDE, serial και parallel.
Με το πέρασμα των χρόνων το BIOS έχει γίνει αρκετά εξελιγμένο, με περισσότερες δυνατότητες και μεγαλύτερη ?ευφυία?. Νέες τεχνολογίες όπως το Plug-and-Play σε συνδιασμό με τα Windows 95, προσέθεσαν σημαντικές νέες συνατότητες στο hardware και στη ρύθμισή του από το BIOS. Χαρακτηριστικά όπως το "advanced power management" βελτίωσαν τις δυνατότητες αυτόματης ρύθμισης και μείωσαν το χρόνο που θα σπαταλούσαν οι χρήστες δοκιμάζοντας διαφορετικές ρυθμίσεις στο BIOS.
Ενα πρόβλημα όμως παραμένει: όσο φρέσκια και να είναι η έκδοση ενός BIOS, πάντα υπάρχει χώρος για λάθη. Δηλαδή υπάρχουν περιπτώσεις που ένα BIOS δε θα εντοπίσει σωστά μια συσκευή ή δεν θα κάνει τη βέλτιστη ρύθμιση κάποιας παραμέτρου. Η λανθασμένη ρύθμιση κάποιας παραμέτρου μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, με κυριότερο τη δημιουργία περιττών καθυστερήσεων στο σύστημα. Επίσης, παλιές εκδόσεις BIOS προκαλούν περίεργα crashes καθώς και προβλήματα συμβατότητας. Με άλλα λόγια, αν θέλετε τη μέγιστη απόδοση από το σύστημά σας, πρέπει να περάσετε μια βόλτα από το BIOS.
Πως λειτουργεί το BIOS
Οπως είπαμε το BIOS περιέχει τις αρχικές οδηγίες που θα εκτελέσει το PC όταν το ανοίξουμε. Μετά θα εκτελέσει οδηγίες και προγράμματα από τη δισκέτα ή το σκληρό δίσκο. Επίσης το BIOS είναι υπεύθυνο και για άλλες δουλειές που γίνονται στην αρχή όπως το POST (power-on self test). Επίσης προσφέρει το interface μεταξύ προγραμμάτων και hardware με τη μορφή μιας λίστας με τα interrupt handlers. Interrupt σημαίνει διακοπή, και για παράδειγμα όταν πατήσουμε ένα πλήκτρο, η CPU κάνει μια διακοπή για να 'διαβάσει' αυτό το πλήκτρο. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργούν και οι άλλες συσκευές εισόδου/εξόδου (serial, parallel, video, ήχος, HD controllers κλπ).
Μερικά παλιά PC δεν μπορούν να συνεργαστούν με σύγχρονα περιφεριακά γιατί το BIOS τους δεν τα υποστηρίζει. Το πρόβλημα συνήθως λύνεται με την αντικατάσταση του BIOS με μια νέα έκδοση.
CMOS
CMOS είναι τα αρχικά για Complementary Metal Oxide Semiconductor, το οποίο δεν είναι παρά μια μορφή μνήμης RAM, μεγέθους 64 bytes, που κρατάει τις ρυθμίσεις του BIOS ώστε αυτές να υπάρχουν κάθε φορά που ανοίγουμε το PC. Για να μη χάνονται όταν το σβήνουμε, υπάρχει μια μικρή μπαταρία που κρατά ενεργή τη μνήμη CMOS. Τα μοντέρνα PC χρησιμοποιούν επαναφορτιζόμενη μπαταρία Νικελίου-Καδμίου η οποία φορτίζεται όση ώρα είναι ανοιχτό το PC. Τέλος, μερικά PC διαθέτουν νέα τεχνολογία που λέγεται Dallas Nov-Ram όπου πλέον δε χρειάζεται καν μπαταρία μιας και τα χρέη αυτής αναλαμβάνει ένα στοιχείο Λιθίου, ενσωματωμένο στην CMOS, με ζωή 10 χρόνια.
BIOS setup
Το BIOS setup είναι η διαδικασία της ρύθμισης του BIOS, δηλαδή των παραμέτρων του, ανάλογα με το hardware του υπολογιστή μας. Στο πρώτο IBM PC οι ρυθμίσεις αυτές γίνονταν απευθείας στο hardware με τα γνωστά DIP switches. Σε ορισμένα PC ή XT μάλιστα, η διαδικασία αυτή είχε σχεδόν γίνει τέχνη! Πάντως ακόμα και σήμερα έχουν διατηρηθεί τέτοιες ρυθμίσεις (συνήθως με jumpers) κύρια για θέματα μνήμης και χρονισμού. Με το πέρασμα των χρόνων τα chipsets έγιναν πιο περίπλοκα και τα BIOS απέκτησαν πολλές και περίπλοκες παραμέτρους. Επιπροσθέτως, αν και οι κατασκευαστές chipset και BIOS είναι πολύ λίγοι παγκοσμίως, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν κάποια standards, με αποτέλεσμα ο μέσος χρήστης να έχει προβλήματα. Τα παράπονα για ελλειπή manuals σε motherboards και BIOS είναι πολύ συνηθισμένα. Τα πράγματα δυσκολεύουν κι άλλο αφού άλλες παράμετροι εξηγούνται από τον κατασκευαστή της board, άλλες απ'αυτόν του BIOS κι άλλες απο τον κατασκευαστή του chipset. Παράμετροι που χρειάζονται στον χρήστη ανακατεύνται με άλλες που μόνο τεχνικός πρέπει να πειράζει, ο οποίος με τη σειρά του πολλές φορές είναι εξίσου εν αγνοία με τον απλό χρήστη.
Το BIOS εκτελεί τις απολύτως απαραίτητες εργασίες που χρειάζονται ώστε το hardware και το υπόλοιπο software να λειτουργούν κανονικά. Μόλις ανοίξουμε το PC, το BIOS παίρνει τον έλεγχο του hardware κι αναλαμβάνει να φορτώσει το λειτουργικό από τον δίσκο στην RAM. Επίσης καθορίζει με ποιό τρόπο το λειτουργικό θα επικοινωνήσει με τον σκληρό δίσκο, θα καθορίσει τον χρονισμό του συστήματος, τη λειτουργία της μνήμης cache και τη ρύθμιση άλλων interfaces όπως τα IDE, serial και parallel.
Με το πέρασμα των χρόνων το BIOS έχει γίνει αρκετά εξελιγμένο, με περισσότερες δυνατότητες και μεγαλύτερη ?ευφυία?. Νέες τεχνολογίες όπως το Plug-and-Play σε συνδιασμό με τα Windows 95, προσέθεσαν σημαντικές νέες συνατότητες στο hardware και στη ρύθμισή του από το BIOS. Χαρακτηριστικά όπως το "advanced power management" βελτίωσαν τις δυνατότητες αυτόματης ρύθμισης και μείωσαν το χρόνο που θα σπαταλούσαν οι χρήστες δοκιμάζοντας διαφορετικές ρυθμίσεις στο BIOS.
Ενα πρόβλημα όμως παραμένει: όσο φρέσκια και να είναι η έκδοση ενός BIOS, πάντα υπάρχει χώρος για λάθη. Δηλαδή υπάρχουν περιπτώσεις που ένα BIOS δε θα εντοπίσει σωστά μια συσκευή ή δεν θα κάνει τη βέλτιστη ρύθμιση κάποιας παραμέτρου. Η λανθασμένη ρύθμιση κάποιας παραμέτρου μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, με κυριότερο τη δημιουργία περιττών καθυστερήσεων στο σύστημα. Επίσης, παλιές εκδόσεις BIOS προκαλούν περίεργα crashes καθώς και προβλήματα συμβατότητας. Με άλλα λόγια, αν θέλετε τη μέγιστη απόδοση από το σύστημά σας, πρέπει να περάσετε μια βόλτα από το BIOS.
Πως λειτουργεί το BIOS
Οπως είπαμε το BIOS περιέχει τις αρχικές οδηγίες που θα εκτελέσει το PC όταν το ανοίξουμε. Μετά θα εκτελέσει οδηγίες και προγράμματα από τη δισκέτα ή το σκληρό δίσκο. Επίσης το BIOS είναι υπεύθυνο και για άλλες δουλειές που γίνονται στην αρχή όπως το POST (power-on self test). Επίσης προσφέρει το interface μεταξύ προγραμμάτων και hardware με τη μορφή μιας λίστας με τα interrupt handlers. Interrupt σημαίνει διακοπή, και για παράδειγμα όταν πατήσουμε ένα πλήκτρο, η CPU κάνει μια διακοπή για να 'διαβάσει' αυτό το πλήκτρο. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργούν και οι άλλες συσκευές εισόδου/εξόδου (serial, parallel, video, ήχος, HD controllers κλπ).
Μερικά παλιά PC δεν μπορούν να συνεργαστούν με σύγχρονα περιφεριακά γιατί το BIOS τους δεν τα υποστηρίζει. Το πρόβλημα συνήθως λύνεται με την αντικατάσταση του BIOS με μια νέα έκδοση.
CMOS
CMOS είναι τα αρχικά για Complementary Metal Oxide Semiconductor, το οποίο δεν είναι παρά μια μορφή μνήμης RAM, μεγέθους 64 bytes, που κρατάει τις ρυθμίσεις του BIOS ώστε αυτές να υπάρχουν κάθε φορά που ανοίγουμε το PC. Για να μη χάνονται όταν το σβήνουμε, υπάρχει μια μικρή μπαταρία που κρατά ενεργή τη μνήμη CMOS. Τα μοντέρνα PC χρησιμοποιούν επαναφορτιζόμενη μπαταρία Νικελίου-Καδμίου η οποία φορτίζεται όση ώρα είναι ανοιχτό το PC. Τέλος, μερικά PC διαθέτουν νέα τεχνολογία που λέγεται Dallas Nov-Ram όπου πλέον δε χρειάζεται καν μπαταρία μιας και τα χρέη αυτής αναλαμβάνει ένα στοιχείο Λιθίου, ενσωματωμένο στην CMOS, με ζωή 10 χρόνια.
BIOS setup
Το BIOS setup είναι η διαδικασία της ρύθμισης του BIOS, δηλαδή των παραμέτρων του, ανάλογα με το hardware του υπολογιστή μας. Στο πρώτο IBM PC οι ρυθμίσεις αυτές γίνονταν απευθείας στο hardware με τα γνωστά DIP switches. Σε ορισμένα PC ή XT μάλιστα, η διαδικασία αυτή είχε σχεδόν γίνει τέχνη! Πάντως ακόμα και σήμερα έχουν διατηρηθεί τέτοιες ρυθμίσεις (συνήθως με jumpers) κύρια για θέματα μνήμης και χρονισμού. Με το πέρασμα των χρόνων τα chipsets έγιναν πιο περίπλοκα και τα BIOS απέκτησαν πολλές και περίπλοκες παραμέτρους. Επιπροσθέτως, αν και οι κατασκευαστές chipset και BIOS είναι πολύ λίγοι παγκοσμίως, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν κάποια standards, με αποτέλεσμα ο μέσος χρήστης να έχει προβλήματα. Τα παράπονα για ελλειπή manuals σε motherboards και BIOS είναι πολύ συνηθισμένα. Τα πράγματα δυσκολεύουν κι άλλο αφού άλλες παράμετροι εξηγούνται από τον κατασκευαστή της board, άλλες απ'αυτόν του BIOS κι άλλες απο τον κατασκευαστή του chipset. Παράμετροι που χρειάζονται στον χρήστη ανακατεύνται με άλλες που μόνο τεχνικός πρέπει να πειράζει, ο οποίος με τη σειρά του πολλές φορές είναι εξίσου εν αγνοία με τον απλό χρήστη.